Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.
ΤΕΥΧΟΣ
76
Ημερομηνία έκδοσης:
Ιούνιος 2021
Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 120
Σχήμα/Διαστάσεις: 21×48
Τεύχος: 76
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 8.00
Εξώφυλλο: Στράτος Καλαφάτης
Από την ενότητα
“Άθως/Τα χρώματα της Πίστης” (2010)
Από ομότιτλο βιβλίο εκδόσεων ΑΓΡΑ
EDITORIAL
του Σταύρου Ανδρεάδη
Η μεταμόρφωση της πόλης
Τις σκοτεινές μέρες του αναγκαστικού λόγω Cονίd-19 εγκλεισμού μας βρέθηκα να ανατρέχω στο διαδίκτυο σε φωτογραφίες των τελευταίων 70 χρόνων της πόλης μας. Το 1950, έχοντας μόλις βγει από τη λαίλαπα ενός αιματηρού παγκόσμιου και ενός ακόμα χειρότερου εμφύλιου πολέμου, η Θεσσαλονίκη, κυρίως στις συνοικίες της, δίνει μια εικόνα τόσο φτωχική που σχεδόν τρομάζει. Μισογκρεμισμένα χαμόσπιτα, κακοτράχαλοι χωματόδρομοι, αλάνες και ερείπια παντού. Προβάλλουν σαν σκληρές ουλές στον ιστό της πόλης, σημάδια εποχών μεγάλης δυστυχίας, πόνου και θανάτου.
Στα εβδομήντα χρόνια που ακολούθησαν έγινε στη Θεσσαλονίκη ένα πραγματικό θαύμα που ο καθένας μας το έζησε με τον τρόπο του, χωρίς ίσως να το έχει συνειδητοποιήσει στην πραγματική του κλίμακα. Μέσα από εντάσεις και αντιφάσεις, με συγκρούσεις και λάθη, η πόλη βίωσε τη λαμπρότερη ίσως περίοδο της μακραίωνης ιστορίας της. Μεταμορφώθηκε σε υπέρτατο βαθμό, εκτοξεύθηκε κυριολεκτικά και μεταλλάχθηκε σε μια σύγχρονη, ελκυστική και ζωντανή ευρωπαϊκή μητρόπολη. Θι φτωχικές συνοικίες, όπου έζησαν την άδικα σκληρή και δύσκολη ζωή τους οι παππούδες και οι προπαππούδες μας, δεν είναι τώρα πια παρά αναμνήσεις σε ασπρόμαυρες θαμπές φωτογραφίες…
Κι όμως, είναι φανερό πως υπάρχει σήμερα μια διάχυτη οργή, ένας θυμός, που σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει ανεξήγητος.
Η κοινωνία μας, και ιδιαίτερα οι νέοι, φαίνεται να είναι αποκομμένη από την ιστορική της συνέχεια και αυτή η αποκοπή φέρνει αποπροσανατολισμό και ένταση. Ζώντας ένα επίπεδο ζωής που λίγες μόνο δεκαετίες πριν θα φαινόταν αδιανόητο, αλλά βιώνοντας παράλληλα τις τεράστιες προκλήσεις που αναδύονται σε παγκόσμιο επίπεδο, δείχνουμε ότι δυσκολευόμαστε να αυτοπροσδιοριστούμε. Η κρίσιμη για κάθε μελλοντική πορεία αυτογνωσία μας φαίνεται συχνά πως ψάχνει να στηριχθεί σε μιμήσεις.
Η ένταση και η πίεση αυτή, που είμαι βέβαιος ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα τη μελετήσει με μεγάλο ενδιαφέρον, μπορεί κάτω υπό προϋποθέσεις (ίσως και με ευνοϊκές συγκυρίες…) να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ανάπτυξη και πρόοδο.
Μπορεί, όμως, και να ανακόψει, τραυματίζοντάς τη βαριά, αυτή τη μαγική πορεία των τελευταίων 70 χρόνων…
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης
Γενική Διευθύντρια
Βίκη Παπαδημητρίου
Διευθυντής Σύνταξης
Κώστας Δ. Μπλιάτκας
Συντακτική Επιτροπή
Άρις Γεωργίου, Θούλη Μισιρλόγλου, Κώστας Δ. Μπλιάτκας, Λέων Α. Ναρ, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ελευθερία Στόικου, Στελλίνα Τρωιάνου, Ευάγγελος Χεκίμογλου
Συνεργάτες Τεύχους
Χάρις Αρώνη, Γιάννης Βανίδης, Άρις Γεωργίου, Μπάμπης Γιαννακίδης, Ναυσικά Γκράτζιου, Γιάννης Επαμεινώνδας, Σοφία Ευτυχιάδου, Χρίστος Ζαφείρης, Μαίρη Καιρίδη, Νίκος Καλογήρου, Γιώργος Κορδομενίδης, Έλσα Κορνέτη, Λίζα Μαμακούκα, Αντώνης Μανιτάκης, Θούλη Μισιρλόγλου, Κώστας Μπλιάτκας, Αλεξάνδρα Μυλωνά, Σοφία Νικολαΐδου, Μανόλης Ξεξάκης,Τάσος Παπαδόπουλος, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Πάρις Πετρίδης, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Μικέλε Τροiάνι, Στελλίνα Τρωιάνου, Ευάγγελος Χεκίμογλου.
Έρευνα-Επιμέλεια Ύλης: Χριστίνα Χαλεπλίδου, Χιονία Βλάχου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
EDITORIAL
7 Η μεταμόρφωση της πόλης
Σταύρος Ανδρεάδης
ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
8 Προς τη «Ρέμβη»
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
10 Σε ποιον χαμογέλασε η τύχη;
Ηρακλής Παπαϊωάννου
11 Διαγώνιος, δεκαετία του εξήντα
Λίζα Μαμακούκα
12 Στέκι των μαύρων των σκυλιών
Άρις Γεωργίου
14 (Απ)όψεις (περί) της παραλιακής…
Μπάμπης Γιαννακίδης
15 Νομίζω πως σε είδα από το τζάμι
Σοφία Νικολαΐδου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΔΥΟ ΑΙΩΝΕΣ (1821-2021)
16 Η ανύπαρκτη (ακόμα) οδός Δημητρίου Μεσθενέως
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
22 Απαγωγές και δολοφονίες στη Θεσσαλονίκη (1852-1913)
Συνέντευξη του Γιάννη Μέγα στον Κώστα Μπλιάτκα
30 Ιστορικό παλίμψηστο στην αστική νεκρή φύση της Πανδημίας
Νίκος Καλογήρου
IN MEMORIAM
38 Μνήμη Γιώργου Αναστασιάδη
Αντώνης Μανιτάκης
42 Γιώργος Αναστασιάδης (1944-2021)
Με πίστη στη γόνιμη μνήμη και με αγάπη για την πόλη
Κώστας Μπλιάτκας
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
44 Νικηφόρος Παπανδρέου: “Το θέατρο είναι μια δραστηριότητα τραγικά εφήμερη”
συνέντευξη στη Σοφία Ευτυχιάδου
ΝΕΑ ΕΚΦΡΑΣΗ
52 Ο πολιτισμός μετά την πανδημία – Τέσσερις απόψεις
Θούλη Μισιρλόγλου
58 Βίβιαν Στεργίου: “Να νομίζεις ότι θα πετύχεις με τη μία, είναι η συνταγή της αποτυχίας”
Συνέντευξη στη Μαίρη Καιρίδη
ΦΩΤΟ/ΑΠΟΡΙΑ
64 Η θάλασσα της ευτυχίας
Μανόλης Ξεξάκης
ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ ΠΟΛΗ
66 «Γύφτικη» Τοπογραφία
Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΙΣΤΟΡΙΑ
74 Μια πεταλούδα στο Γενί Τζαμί
Τάσος Παπαδόπουλος
ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ
82 Φωνές και σιωπές
Ηρακλής Παπαϊωάννου
ΜΟΥΣΙΚΗ
88 Μάγισσα Θεσσαλονίκη
Το μουσικό στερεότυπο της πόλης: Ο «ωραίος Σαλονικιός» και η «όμορφη Θεσσαλονικιά»
Χρίστος Ζαφείρης
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
96 Στη Δόξα, δυο κυπαρίσια είδαν
Σάκης Σερέφας
ΣΤΙΓΜΕΣ
98 Η ΧΑΝΘ μου πρόσφερε το ωραίο ταξίδι
Ναυσικά Γκράτσιου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
102 Οι γρίφοι της Αριστοτέλους
Άρις Γεωργίου
Γιάννης Επαμεινώνδας
ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ
106 Από το «εμβόλιο» στο «emvolio»
Στελλίνα Τρωιάνου
108 Τα χαμένα παιδιά
Έλσα Κορνέτη
110 Στο λίκνισμα του νερού
Αλεξάνδρα Μυλωνά
FRAGMENTA
Από το Εντευκτήριο
112 Nίκος Χ. Χουρμουζιάδης – Η μαρτυρία ενός θεατή
Γιώργος Κορδομενίδης
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
116 Ελένη Μερκενίδου
Γιάννης Βανίδης
Γιώργος Κορδομενίδης