Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.
EDITORIAL
του Νίκου Ευθυμιάδη
Θησαυροί πολιτισμού
Σε αυτό το τεύχος του Θεσσαλονικέων Πόλις φιλοξενούνται δύο εργασίες που αναφέρονται σε αντίστοιχα μνημεία της Θεσσαλονίκης. Η μία περίπτωση αφορά σε έναν υστεροαρχαϊκό ναό που αποδίδεται στη λατρεία της Αφροδίτης, του οποίου τα υπολείμματα βρίσκονται στην πλατεία Αντιγονιδών. Η άλλη περίπτωση αφορά στις «Μαγεμένες» – γνωστότερες, ίσως, ως Incantadas -, τις «Καρυάτιδες», θα ’λεγε κανείς, της Θεσσαλονίκης.
Το πρώτο μνημείο, του ναού της Αφροδίτης, εντοπίστηκε πριν από αρκετές δεκαετίες. Μεγάλο τμήμα του υλικού που βρέθηκε επί τόπου εκτίθεται ήδη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, ενώ το περίγραμμα του ναού είναι ορατό στο αντίστοιχο οικόπεδο της πλατείας Αντιγονιδών. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, αντί να γίνει πλήρως η ανάδειξη και η αναστήλωση αυτού του μνημείου, ώστε να αποτελέσει ένα καινούργιο σημείο αναφοράς αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της πόλης μας, η πληροφόρησή μας είναι ότι υπάρχει κίνδυνος να καλυφθεί από έναν πολυώροφο σταθμό αυτοκινήτων. Μια τέτοια εκδοχή μας βρίσκει τελείως αντίθετους και πρέπει να δηλώσουμε ότι συντασσόμαστε απόλυτα με την άποψη των αρχαιολόγων, που επιμένουν ότι το μνημείο πρέπει να αναστηλωθεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό και να αναδειχτεί.
Σε ό,τι αφορά τις «Μαγεμένες» ή Incantadas, αναφερόμαστε στα διακοσμητικά γλυπτά γνωστού ρωμαϊκού κτίσμα- τος. τα υπολείμματα του οποίου υπάρχουν ακόμη στην καρδιά της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, το εν λόγω κτίσμα κοσμούσε την πλατεία της Αρχαίας Αγοράς, λίγο πάνω από την Εγνατία, στην περιοχή που βρίσκονται σήμερα τα Λουτρά Παράδεισος. Το μνημείο και τα γλυπτά του απέκτησαν διεθνή φήμη και είναι συνδεδεμένα πλέον με τους μύθους, τον χαρακτήρα και το ιστορικό μεγαλείο της πόλης μας. Το 1864. ο Γάλλος παλαιογράφος C. Miller απέσπασε – με την άδεια του Μεγάλου Βεζίρη Φουάτ πασά – μέρη του μνημείου, τα οποία μετέφερε στο Μουσείο του Λούβρου, όπου και βρίσκονται μέχρι σήμερα.
Ενόψει του γεγονότος ότι το 2012 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, πιστεύουμε ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να αναδειχτούν και τα δύο αυτά σημαντικά μνημεία, πράγμα που θα αποτελούσε πολύ μεγάλη προσφορά στην ιστορία και τον πολιτισμό της Θεσσαλονίκης.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκδότης
Νίκος Ευθυμιάδης
Διευθυντής
Ιορδάνης Καϊσερλίδης
Συντακτική Επιτροπή
Γιώργος Αναστασιάδης, Άρις Γεωργίου, Ιορδάνης Καϊσερλίδης Κώστας Μπλιάτκας, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Γρηγόρης Πασχαλίδης, Ματούλα Σκαλτσά, Πάνος Τζώνος
Συνεργάτες
Γρηγόρης Αμπατζόγλου, Γιώργος Αναστασιάδης, Βενετία Γαζίλα, Άρις Γεωργίου, Ζωή Γοδόση, Ιορδάνης Καϊσερλίδης, Γεώργιος Καραδέδος, Ευμορφία Καραμπατάκη, Γιώργος Κορδομενίδης, Κώστας Μπλιάτκας, Λίνα Μυλωνάκη, Νικολέττα Ξούρη, Άγις Παπαδόπουλος, Άρης Παπάζογλου, Αναστάσιος Πολυχρονιάδης, Σταυρούλα Σηφάκη
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
EDITORIAL
3 Θησαυροί πολιτισμού
του Νίκου Ευθυμιάδη
ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
4 Νικόλαος Μουτσόπουλος
Συνέντευξη στον Κώστα Μπλιάτκα
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
14 Ναός Αφροδίτης, Ο υστεροαρχαϊκός ναός στην πλατεία Αντιγονιδών της Θεσσαλονίκης
του Γεωργίου Καραδέδου
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
22 Εφημερίδες της κατοχής
του Γιώργου Αναστασιάδη
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
26 Las Incantadas, “Οι Μαγεμένες” της Θεσσαλονίκης
του Άρη Παπάζογλου
ΧΩΡΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
32 Ο εθελοντισμός για την τέχνη
της Σταυρούλας Σηφάκη
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
40 Θεσσαλονίκη, δροσερή πόλη – μία ουτοπία;
του Άγι Παπαδόπουλου
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
42 Η εφηβεία και το σώμα της, οι έφηβοι και το σώμα τους
του Γρηγόρη Αμπατζόγλου
ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
48 Καπετόν…Φώτος, ο δημιουργός-Ο Φώτος Λαμπρινός, ένας ανατρεπτικός και ταλαντούχος σκηνοθέτης
της Λίνας Μυλωνάκη
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
51 Πάσα ομοιότης…Η Αλεξάνδρεια που χάνουμε
της Ευμορφίας Καραμπατάκη
54 Δύο πόλεις: Θεσσαλονίκη – Νέα Υόρκη
της Βενετίας Γαζίλα
58 Ο άγιος Διονύσιος ο Κοινοβιάρχης ή εν Ολύμπω, στο έργο – θεσσαλονικέων και μη – νεοελλήνων λογοτεχνών
του Αναστάσιου Ομ. Πολυχρονιάδη
62 Μάρκος Μέσκος
του Γιώργου Κορδομενίδη
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
64 Ξενής Σαχίνης
της Ζωής Γοδόση
68 ΑΠΟΣΤάΓΜΑΤΑ
του Γιώργου Αναστασιάδη
70 ΔήΓΜΑΤΑ και ΥΠΟΔείΓΜΑΤΑ
των Αρι Γεωργίου, Ιορδάνη Καϊσερλίδης, Νικολέττα Ξούρη, Λίνα Μυλωνάκη
82 ΒΙΒΛΙΑ
των Γιώργου Αναστασιάδη & Ιορδάνη Καϊσερλίδη
84 ART FOCUS
Τάνια Δημητρακοπούλου