fbpx

logo

Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.

ΤΕΥΧΟΣ

12

Ημερομηνία έκδοσης:
Δεκέμβριος 2003

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 12
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 6.00

12

EDITORIAL

Στην αρχή νομίζαμε ότι η έκδοση ενός «περιοδικού» που θα προσφέρει στους Θεσσαλονικείς τα πορίσματα της τρέχουσας επιστημονικής έρευνας για την πόλη τους 6α ήταν αγώνας αντοχής. Αποδείχθηκε ότι κάναμε λάθος: Είναι αγώνας ταχύτητας. Ο ρυθμός με τον οποίον προχωρά η έρευνα είναι τέτοιος, που μόνο η σκληρή δουλειά και η συλλογική προσπάθεια μας επιτρέπουν να τον παρακολουθούμε. Η ευλογημένη αυτή πόλη προσελκύει ολοένα και περισσότερους ερευνητές να δημιουργήσουν ολοένα και πληρέστερες μελέτες. Ανάμεσα στους νέους επιστήμονες κυοφορούνται ήδη σημαντικές έρευνες που θα δουν μελλοντικά το φως της δημοσιότητας από τις σελίδες μας. Συμπληρώνοντας το δωδέκατο τόμο της σειράς, μέσα σε τέσσερα χρόνια, έχουμε δημοσιεύσει εκατόν εβδομήντα κείμενα (σε 1.500 περίπου σελίδες) που περιλαμβάνουν τη μισή σχεδόν βιβλιογραφία της τετραετίας σχετικά με το παρελθόν της Θεσσαλονίκης. Καμία ελληνική πόλη δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό τον όγκο πνευματικής παραγωγής —αλλά και ενδιαφέροντος και αγωνίας— που παρατηρείται στη Θεσσαλονίκη. Αρκεί να σημειώσει κανείς ότι η ανάλογη κίνηση στην Αθήνα δεν έχει ξεπεράσει τα ευρήματα της εποχής του Καμπούρογλου, παρά το γεγονός ότι η λεόντειος μερίδα των παντοειδών κρατικών επιχορηγήσεων της ιστορικής έρευνας ουδέποτε απομακρύνθηκε από το κλεινόν και νεφώδες άστυ. Οι ερευνητές του μέλλοντος θα σταθούν ασφαλώς μπροστά στο περίεργο αυτό φαινόμενο. Και θα επινοήσουν ασφαλώς πολλές εξηγήσεις, παρακάμπτοντας ενδεχομένως την κυριότερη και την απλούστερη: την αγάπη για την πόλη.

Είναι ασφαλώς η αγάπη για την πόλη που στηρίζει την παρούσα έκδοση. Η αγάπη του επιχειρηματικού κόσμου, που εκδηλώνεται με την έμπρακτη συνδρομή και την οργανωτική στήριξή του. Η αγάπη του αναγνωστικού κοινού, που δίδει στη «Θεσσαλονικέων Πόλιν» τους πλέον αφοσιωμένους συνδρομητές και αναγνώστες. Σε πόσα επιστημονικά περιοδικά η καθυστέρηση μιας εβδομάδας στην κυκλοφορία συνοδεύεται από τηλεφωνήματα διαμαρτυρίας και προσμονής; Είναι η αγάπη για την πόλη που ωθεί ώριμους και νέους ερευνητές να στρέψουν σ’ αυτήν το ενδιαφέρον τους, συχνά χωρίς η επιλογή αυτή να προσδίδει ακαδημαϊκά οφέλη.

Στον παρόντα τόμο —μεγαλύτερο κατά 25% από το συνηθισμένο μέγεθος— περιλαμβάνονται δεκαέξι τίτλοι που καλύπτουν είκοσι τρεις αιώνες: Συνταρακτικά ευρήματα στο χώρο της ΔΕΘ, οι αρχαίοι οικισμοί γύρω από το Θερμαϊκό Κόλπο, η βιογραφία ενός επιστήμονα της πόλης, οι άνθρωποι του Άιχμαν στη Θεσσαλονίκη, οι εμφύλιοι πόλεμοι του δέκατου τέταρτου αιώνα, ο βενετικός βομβαρδισμός του 1688, ο τρόπος που εντάχθηκε η αυτοδιοικούμενη εκπαίδευση της πόλης στον κρατικό μηχανισμό μετά την απελευθέρωση, ένας ψάλτης της Αγίας Σοφίας που επιτρέπει τη χρονολόγηση ενός παλιού κώδικα, οι αντιδράσεις κατά της μεταρρυθμιστικής εκπαιδευτικής νοοτροπίας του Μίλτου Κουντουρά, ο εκλογικός παροξυσμός του 1963-1964 και η εκλογική συμπεριφορά των Θεσσαλονικέων, η ναυμαχία του Τσεσμέ, ο Ηλίας Πετρόπουλος, το Περίπτερο των Εθνών στη ΔΕΘ και η θεμελίωσή του προ πενήντα ετών καθώς και μία προσωπική αναδρομή στην Αγγελική Μεταλλινού είναι τα θέματα που σας παρουσιάζουμε.

Βλέπετε, δεν είναι αγώνας αντοχής. Αντοχή έχουμε —και υπομονή και πείσμα. Είναι αγώνας ταχύτητας κι εσείς τρέχετε μαζί μας.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Βασιλική Βαρμαζη, Ιωάννης Μουρελος, Ευτέρπη Μαρκη, Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Γιώργος Αναστασιάδης, Αναστασία Βαλαβανίδου, Νίκος Βαρδιάμπασης, Σπύρος Βασιλειάδης, Δημήτριος Γόλης, Στράτος Δορδανάς, Σιδηρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου, Γιάννης Καρατζόγλου, Βασιλική Νεράντζη-Βαρμάζη, Κώστας Σουέρεφ, Μαρία Τσιμπίδου-Αυλωνίτη, Ευάγγελος Χεκίμογλου, Γιώργος Χουρμουζιάδης, Ιωάννης Ψαρράς

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
11  Το αρχαίο ανατολικό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης και τα θαμμένα μυσικά της Διεθνούς Έκθεσης
Μαρία Τσιμπίδου-Αυλωνίτη

29  Ανατολική παραθερμαϊκή ζώνη – 6ος – 2ος αιώνας π.Χ.
Κώστας Σουέρεφ

63  Αποχαιρετισμός στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Κώστας Σουέρεφ

ΕΡΕΥΝΕΣ
81  Ο πολιτικός μηχανικός Δαμιανός Μιχαήλ
Η 25ετής συμβολή του στην ύδρευση της Θεσσαλονίκης από τη θέση του Γενικού Διευθυντή Ο.Υ.Θ. (1952-1978)
Αναστασία Π. Βαλαβανίδου

101  Οι άνθρωποι του Αδόλφου Άιχμαν στη Θεσσαλονίκη (1943)
Ο Ντίτερ Βισλιτσένι, ο Αλόις Μπούνερ και η μεταπολεμική τους τύχη
Στράτος Δορδανάς

Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ
129
  Η Θεσσαλονίκη-εστία κοινωνικών αναταραχών τον 14ο αιώνα
Βασιλική Νεράντζη-Βαρμάζη

141  Ο βομβαρδισμός της τουρκοκρατούμενης Θεσσαλονίκης από βενετικά πλοία (αρχές Μαϊου 1688)
Ιωάννης Ψαρράς

151  Ρόλος, λειτουργία και αντιστάσεις της Εφορείας των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Θεσσαλονίκης
Από την κοινοτική αυτοδιοίκηση και αυτοδιαχείριση στην κρατική μέριμνα και το συγκεντρωτισμό (1912-1931)
Σιδηρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
175
  Συμπληρωματικά στοιχεία για τη χρονολόγηση του «κανουναμέ» της Θεσσαλονίκης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

179  Τα «Διδασκαλειακά» ή «Σκάνδαλα» της Θεσσαλονίκης (Απρίλιος 1928): Τα «Μαρασλειακά» της Θεσσαλονίκης
Κατηγορίες που δίχασαν έντονα την κοινωνία της πόλης περί ανηθικότητας, αθεϊας, κομμουνισμού, μαλλιαρισμού και αντεθνικής διδασκαλίας του παιδαγωγού Μίλτου Κουντουρά – Η στάση του τοπικού τύπου στο θέμα
Δημήτριος Χρ. Γόλης

201  Σε αδιάκοπο προεκλογικό παροξυσμό…Νοέμβριος 1963-Φεβρουάριος 1964
Η Θεσσαλονίκη και οι δυο κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις που έφεραν την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου στη διακυβέρνηση-όχι όμως και στην εξουσία
Γιώργος Αναστασιάδης

219  Ο εκλογικός χάρτης της Θεσσαλονίκης και η υποχώρηση της Αριστεράς
(εκλογές 1963 και 1964)
Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΣΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
233  Η Ναυμαχία του Τσεσμέ και το … ξανθόν γένος
Νίκος Βαρδιάμπασης

239  Ηλίας Πετρόπουλος – In memoriam
Γιώργος Αναστασιάδης, Ευάγγελος Χεκίμογλου

244  Το περίπτετο των Εθνών στη ΔΕΘ
Αναδημοσίευση από την ημερήσια πρωϊνή εφημερίδα της Θεσσαλονίκης, «Το Φως», Πέμπτη 27 Μαϊου 1954

255  Η γιαγιά μου η Αγγελική (Μεταλλινού) – Αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία
Σπύρος Α. Βασιλειάδης