fbpx

logo

Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.

ΤΕΥΧΟΣ

13

Ημερομηνία έκδοσης:
Μάρτιος 2004

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 13
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 6.00

Εξώφυλλο: Λεπτομέρεια από φωτογραφία της Στρατιάς της Αναστολής. Συλλογή Β.Α. Μαυρομμάτη.

13

EDITORIAL

Ο τόμος που κρατάτε στα χέρια σας συνιστά καμπή στην ιστορία του περιοδικού μας: Εισερχόμαστε στην τρίτη εκδοτική περίοδό μας. Εφεξής, η «Θεσσαλονικέων Πόλις» θα εκδίδεται ανά τρίμηνο. Θα κυκλοφορεί το Μάρτιο, τον Ιούνιο (το επόμενο τεύχος), το Σεπτέμβριο και το Δεκέμβριο. Με την αγάπη και τη συμπαράστασή σας, καθίσταται πλέον η μοναδική -απ’ όσο γνωρίζουμε- τρίμηνη έκδοση τοπικού προβληματισμού και ιστορίας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η διαφορά ανάμεσα στην τετράμηνη και την τρίμηνη έκδοση δεν είναι απλώς ζήτημα χρονικής συχνότητας. Δεν είναι μόνον θέμα τεχνικό, δεν είναι μεταβλητή που αφορά την ποσότητα. Είναι η απόδειξη ενός γεγονότος: Η πόλη των Θεσσαλονικέων όχι μόνο δικαιούται (όπως από την αρχή πιστέψαμε) αλλά και αποζητά ένα τέτοιο, μοναδικό στο είδος του, περιοδικό. Το προηγούμενο (δωδέκατο) τεύχος έχει ήδη εξαντληθεί όταν γράφονται αυτές οι γραμμές. Οι συνεργασίες της επιστημονικής κοινότητας πληθαίνουν και επεκτείνονται σε νέους τομείς. Η επιμονή και η συνέπεια που επέδειξε ο επιχειρηματικός κόσμος της Θεσσαλονίκης σ’ αυτό το εκδοτικό εγχείρημα και η εμπιστοσύνη με την οποία το περιέβαλε ο επιστημονικός κόσμος οδηγούν τη «Θεσσαλονικέων Πόλιν» σε διαστάσεις που μόνον οι πιο ονειροπόλοι από μας είχαν διανοηθεί. Αλλά σε μας οι ονειροπόλοι ήταν και παραμένουν η πλειοψηφία.

Οι συνδρομητές μας προηγούνται σ’ αυτήν την προσπάθεια να σηκώσουμε την πόλη από τη λήθη. Είναι η βάση της, ο αιθέρας της, οι πολυπληθέστεροι και απαιτητικότεροι αναγνώστες του περιοδικού. Οι ευθύνες μας απέναντι τους είναι τώρα μεγαλύτερες. Το επιτελείο της «Θεσσαλονικέων Πόλεως» ενισχύθηκε με στελέχη εκλεκτά, με στόχο αυτή να κυκλοφορεί ευρύτερα, να διαδίδεται ταχύτερα, να είναι περισσότερο προσπελάσιμη και θελκτική.

Επιπλέον, στη συντακτική επιτροπή μας συμμετέχουν εφεξής τρία ακόμη επίλεκτα μέλη της επιστημονικής κοινότητας: οι Καθηγητές Ιωάννης Μουρέλος, Βασιλική Βαρμάζη και Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου. Αποδέχτηκαν πρόθυμα την πρόσκλησή μας να συμβάλλουν σε αυτήν την κοινή προσπάθεια των θεσσαλονικέων επιχειρηματιών και επιστημόνων.

Στο παρόν τεύχος θα βρείτε νέες μελέτες πολιτικής ιστορίας: Για τις καπνεργάτριες του μεσοπολέμου και τον τρόπο της ζωής τους, για τις εκλογικές αναμετρήσεις στη διαχρονία και τα γεωγραφικά τους χαρακτηριστικά, για πολιτικούς θρύλους και κοινωνικές πραγματικότητες που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Θα διαβάσετε ένα εκπληκτικό κείμενο για τη χρονολόγηση της Αγίας Σοφίας μέσα από τις επιγραφές της, που ανατρέπει πολλά από όσα πιστεύαμε. Κυρίως, όμως, κρατείστε για μελέτη το μεγάλο αφιέρωμα για τα τρένα. Δημιουργήθηκε από ανθρώπους που τ’ αγαπούν, σ’ ένα προκλητικό συνδυασμό της ιστορίας και της συγκοινωνιολογίας.

Ο τίτλος του αφιερώματος είναι «Το τρένο μέσα από την πόλη». Πράγματι, ένας συρμός περνάει μέσα από την πόλη. Προέρχεται από το παρελθόν, συνεχίζει στο παρόν. Ένας συρμός ξεκίνησε από μέσα μας κι ανοίγεται ολοένα και περισσότερο μπροστά μας. Αν είναι μόνον τρένο, αν είναι κάτι ισχυρότερο, θα το κρίνει ο αναγνώστης.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Βασιλική Βαρμαζη, Ιωάννης Μουρελος, Ευτέρπη Μαρκη, Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Γιώργος Αναστασιάδης, Μερόπη Αναστασιάδου, Ευαγγελία Βαρέλλα, Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, Χρήστος Γρηγοριάδης, Σιδηρούλα Ζιώγου-Καραστεργίου, Μαρία Καζαμία, Μαρία Καμπούρη, Ελένη Καπλιτζόγλου, Κώστας Κρικέλης, Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου, Αλεξία Μυλοπούλου, Κύριλλος Παβλικιάνοφ, Κώστας Πλαστήρας, Κώστας Σουέρεφ, Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

IN MEMORIAM
8  Nίκος Ψυρούκης (1926-2003), Ανδρέας Μιχάλης (1946-2003)
Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
12  Toutounjias, οι «Κάρμεν» της Θεσσαλονίκης
Οι εβραίες καπνεργάτριες: Φύλο, οικογένεια και κοινωνικοί αγώνες
Gila Hadar

26  Εκλογική γεωγραφία και κοινωνικές μεταβολές στη Θεσσαλονίκη 1946-2000
Γιάννης Καρατζόγλου

54  Καραμανλής – Παπανδρέου: H περιπέτεια των εκλογικών τους αντιπαραθέσεων
Γιώργος Αναστασιάδης

62  Άρης Θεσσαλονίκης: Από την ίδρυσή του (1914) μέχρι την κατάκτηση του πρώτου πανελλήνιου πρωταθλήματος (1928)
Δημήτρης Γόλης

68  Ο Νικόλαος Μάνος και η οικία του Κεμάλ Ατατούρκ
Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
72  Η χρονολόγηση του ναού της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης μέσα από τα επιγραφικά δεδομένα
Γιώργος Βελένης

ΟΤΑΝ ΤΟ ΤΡΕΝΟ ΠΕΡΝΟΥΣΕ ΜΕΣΑ ΑΠ ΤΗΝ ΠΟΛΗ
Μελέτες του Δ. Ι. Παπαδημητρίου
84  Το τραίνο της Μίκρας στα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου (1915-1918)

96  Μπάλες, ο πρώτος περιαστικός σιδηρόδρομος

102  Από τη Θεσσαλονίκη στα Σκόπια και το Zibeftche και απο τα Σκόπια στη Μητροβίτσα

128  Ο Νέος Επιβατικός Σιδηροδρομικός Σταθμός της Θεσσαλονίκης

TRAM-TRAIN
144  «Προαστιακό τραμ» (tram-train) διαμπερούς κυκλοφορίας
Γιάννης Μαγκανάρης

Ο ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ
Μελέτες του Χρήστου Πυργίδη
154  Ο σιδηρόδρομος ως σύστημα μεταφορών

162  Λειτουργία Προαστιακού Σιδηρόδρομου στη Κεντρική Μακεδονία

186  Αλληλογραφία