ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Σταυρούπολη, ‘Ενας περίπατος στην πόλη

Σε μια μικρή, αλλά σταθερή παράδοση, που διανύει ήδη τον έβδομο χρόνο της, εξελίχθηκε η σειρά μικρών εκδόσεων Ένας περίπατος στην πόλη (University Studio Press), που επισκέπτεται κάθε χρόνο φωτογραφικά μια περιοχή της Θεσσαλονίκης. Τέσσερις φωτογράφοι, ανάμεσά τους νέοι όσο και έμπειροι δημιουργοί, εισφέρουν το δικό τους βλέμμα, συνθέτοντας ένα ιδιαίτερο μωσαϊκό εικόνων που προσπαθεί να συλλάβει την αύρα της περιοχής. Τη γραφιστική επιμέλεια των εκδόσεων έχει αναλάβει αφιλοκερδώς ο Σίμος Σαλτιέλ. Η φετινή έκδοση αφιερώνεται στη Σταυρούπολη, στα βορειοδυτικά της πόλης, όπου σύγχρονοι οικισμοί εμφανίστηκαν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, όταν η Θεσσαλονίκη άρχισε να εκτείνεται εκτός των ιστορικών της τειχών. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή – όπου κυριαρχούσαν ακόμη τα μεγάλα τσιφλίκια – μονάδες της Στρατιάς της Ανατολής. Ως τραγική υπόμνηση του πολέμου, σε όμορο Δήμο φιλοξενείται σήμερα η μεγαλύτερη στρατιωτική νεκρόπολη της χώρας. Ακολούθησε η εγκατάσταση των προσφύγων, που αναζητούσαν μια νέα εστία και οι οποίοι έβαλαν στην περιοχή τη δική τους, γνήσια λαϊκή, σφραγίδα. Οι φωτογράφοι του φετινού περίπατου διέσχισαν τους μεγάλους δρόμους και τα στενά δρομάκια της Σταυρούπολης, αναζητώντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της μέσα από επίσημες και ανεπίσημες όψεις.

Ο Νίκος Κουκής ξεκινά την περιπλάνησή του από τους ανισόπεδους κόμβους που συνιστούν την κεντρική είσοδο και έξοδο της πόλης προς τα ανατολικά. Μέσα από το αυστηρό τοπογραφικό του ύφος αναδύονται οι ζωηρόχρωμες διαφημίσεις της οδού Λαγκαδά, κεντρικής εμπορικής αρτηρίας στην περιοχή. Ο Κουκής, όμως, διεισδύει επίσης στα ενδότερα, απεικονίζοντας το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο ΑΓΝΟ, ως άτυπη σχολή μαθητείας στο γκραφίτι, ή διερευνώντας την ατμόσφαιρα της Μονής Λαζαριστών, μέσα και γύρω από το ιστορικό κέλυφος της οποίας εκδηλώνονται ποικίλες εκφάνσεις της σύγχρονης τέχνης.

Στην ασπρόμαυρη περιήγησή της η Κατερίνα Μιλόσεβιτς μας προσκαλεί σε μια πιο αποσπασματική θεώρηση: η γαλήνη του Βοτανικού Κήπου εναλλάσσεται με την ερημωμένη εικόνα των ιστορικών, επίσης, στρατώνων Παύλου Μελά. Όμοια, οι νυχτερινές, αινιγματικές απόψεις από μια πεζογέφυρα της περιφερειακής οδού ή μια πισίνα δίνουν τη θέση τους σε άλλες που επιχειρούν να σκαλίσουν κάτω από την επιδερμίδα. Αν οι περισσότερες από τις φωτογραφίες της Μιλόσεβιτς διατηρούν έναν μελαγχολικό τόνο, η ηλιόλουστη απεικόνιση της Σταυρούπολης από σχετικά ψηλά μοιάζει πιο ευδιάθετη, αποκαλύπτοντας συγχρόνως την πυκνότητα της κατοίκησης.

Διαφορετική η προσέγγιση της Χλόης Πίσσα, επιχειρεί να καταγράψει τα ανακαινισμένα ή παρατημένα καπνομάγαζα, που με τους μεγάλους όγκους τους δεσπόζουν στον τοπικό ορίζοντα. Σε αρκετές από τις φωτογραφίες της, τραβηγμένες τη νύχτα με μακρά εκφώτιση, τα κτήρια προβάλλουν μέσα από ένα λυκόφως, ένα αμήχανο μεταίχμιο ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, που διαλέγεται καίρια με την τρέχουσα συνθήκη πολλών από αυτές τις αποθήκες. Παράλληλα, οι άτακτες χρωματιστές γραμμές από τα φώτα διερχόμενων οχημάτων στο πρώτο πλάνο προσδίδουν σε κάποιες εικόνες μια ταιριαστή «φαντασματική» νότα.

Η Αλεξία Πρασσά παίρνει απόσταση από τους κεντρικούς δρόμους της Σταυρούπολης για να περιδιαβεί τα σωθικά της, εκεί όπου οι φτωχικές κατοικίες εναλλάσσονται με συστάδες πολυώροφων σύγχρονων πολυκατοικιών, δίνοντας ανάγλυφα τον τόνο δύο εποχών. Ακτινογραφεί ακόμη σχολαστικά τη μικρογειτονιά, η ανώνυμη όψη της οποίας σμιλεύεται ωμά ανάμεσα στην ανάγκη και τη δυνατότητα. Και ανακαλύπτει εκεί απρόσμενα σημεία στίξης, όπως η εικόνα μιας νύφης ή αστέρων του παγκόσμιου ποδοσφαίρου που υπαινίσσονται τις προσδοκίες μιας άλλης ζωής, ή έναν κορμό δέντρου που μοιάζει να καμπυλώνεται παράξενα απέναντι στην απολυτότητα της ευθειασμένης δόμησης.

Η Σταυρούπολη, μέσα από τις φωτογραφίες του φετινού περίπατου, αναδύεται ως τόπος με ποικίλα πρόσωπα, ο αστικός ιστός του οποίου πύκνωσε σε λίγες μόλις δεκαετίες, διεκδικώντας μερίδιο στη σύγχρονη, ενίοτε οδυνηρή, ιστορία της πόλης, συμμετέχοντας στον πολιτισμό και τον εκσυγχρονισμό της, βιώνοντας στη δική της κλίμακα το χάσμα ανάμεσα στην πρόσοψη και το περιεχόμενο. Η απουσία ανθρώπων από τις φωτογραφίες επιτρέπει στον θεατή να εστιάσει άλλοτε στην παράθεση πληροφοριών και άλλοτε στην ατμόσφαιρα του χώρου. Ως σύνολο, η ενότητα έργων μάς ζητά να αντικρίσουμε τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα χωρίς άκαιρες εξιδανικεύσεις, αναδεικνύοντας μέσα από ιδιαίτερες πτυχές της καθημερινότητας την αλήθεια της κοινοτοπίας που επιλέγουμε βολικά να προσπερνούμε.