fbpx

logo

Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.

ΤΕΥΧΟΣ

83

Ημερομηνία έκδοσης:
Μάρτιος 2023

Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 124
Σχήμα/Διαστάσεις: 21×48
Τεύχος: 83
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 8.00

Εξώφυλλο:

Άρις Γεωργίου
«Χειμών αποδράς»
2019

EDITORIAL
του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ

Ο επώνυμος ήρως

Κάθε μία από τις δέκα φυλές της αρχαίας Αθήνας είχε τον επώνυμο ήρωά της, που χρησίμευε και για τη χρονολόγηση των γεγονότων («επί επωνύμου ήρωος τάδε»). Οι ήρωες αυτοί επιλέχθηκαν άπαξ διά παντός από το Μαντείο των Δελφών ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλους, που ονοματίζουν αρχαιοπρεπώς τους αθηναϊκούς δρόμους. Η Θεσσαλονίκη υπήρξε άτυχη από την άποψη αυτή. Οι μυθικές προσωπικότητες της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής εποχής της είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Από τη βυζαντινή περίοδο εμφανίζονται σποραδικά ονόματα τοπικών προσωπικοτήτων, για να πληθαίνουν όσο προχωρούμε προς το σήμερα. Πόσα είναι, όμως, γνωστά σήμερα; Τι ξέρει ο σύγχρονος Σαλονικιός για τους παλιότερους συντοπίτες του;

«Μα είναι τόσο πολλοί», θα παρατηρήσετε. «Μπορεί ο καθένας να μετατραπεί σε συναξαριστή των παλαιών Θεσσαλονικέων;». Στην πραγματικότητα, κάθε συλλογικότητα -κατά την έκφραση του συρμού- διαμορφώνει το βιογραφικό λεξικό της. Οι κρεοπώλες τιμούν τους Ταξιάρχες και οι αρτοποιοί τον Προφήτη Ηλία, σε αντίθεση με τους Αθηναίους συναδέλφους τους που προστατεύονται από τον Άγιο Παντελεήμονα. Οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι τιμούν ως άγιο τον Ερνέστο Εμπράρ. Οι πολιτικοποιημένοι απαγγέλλουν από στήθους χρονικά επαναστάσεων και αγιογραφίες μεγάλων επαναστατών, ενώ οι φίλαθλοι μπορούν να περιγράψουν -διαφορετικά ο καθένας- τις επίμαχες φάσεις του πρωταθλήματος των τελευταίων εξήντα χρόνων.

Η συνείδηση που έχουμε για το παρελθόν είναι λοιπόν διασπασμένη ανάμεσα σε προστάτες αγίους και σε γκολτζήδες αθλητές. Εξακολουθεί, όμως, να συνδέεται με την ιστορική γνώση· με τη γνώση, όχι με τη μνήμη. Τη γνώση του απώτερου παρελθόντος την προσλαμβάνουμε με μαθητεία, όχι με αναμνήσεις. Η συνείδηση της πόλης δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς τη γνώση, χωρίς αναγνώριση των επώνυμων ηρώων μας. Το να θυμάσαι παλαιά οδωνύμια και να παπαγαλίζεις επετείους δεν σε ωφελεί, αν αγνοείς τους ήρωες του παρελθόντος που δημιούργησαν αυτήν την πόλη. Σε κάθε τεύχος της Θεσσαλονικέων Πόλεως παρουσιάζεται και κάποιος τοπικός ήρωας. Στους ειδήμονες ίσως γνωστός, αλλά στους λοιπούς άγνωστος. Κι όταν το τεύχος παλιώσει, γίνεται υποψήφιος να επανέλθει στη λήθη· ένα είδος άγνωστου στρατιώτη, αλλά χωρίς ηρώο και χωρίς αναγνώριση, χωρίς επέτειο μνήμης, χωρίς λαό να τον τιμάει. Από τον αναγνώστη εξαρτάται η τύχη του, απ’ αυτόν τα περιμένουμε όλα. Αυτός θα σώσει τον επώνυμο ήρωα από τη λησμονιά.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης

Γενική Διευθύντρια
Βίκη Παπαδημητρίου

Διευθυντής Σύνταξης
Κώστας Δ. Μπλιάτκας

Συντακτική Επιτροπή
Άρις Γεωργίου, Μαίρη Καιρίδη, Θούλη Μισιρλόγλου, Κώστας Δ. Μπλιάτκας, Λέων Α. Ναρ, Τάσος Παπαδόπουλος, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Στελλίνα Τρωιάνου, Ευάγγελος Χεκίμογλου

Συνεργάτες Τεύχους
Γιώργος Αδαμίδης, Βάλια Αμοιρίδου, Ελένη Αμπατζή, Χάρις Αρώνη, Άρις Γεωργίου, Ναυσικά Γκράτζιου, Γιάννης Επαμεινώνδας, Χρίστος Ζαφείρης, Μαρία Καβάλα, Νίκος Καλογήρου, Βίκυ Καραφουλίδου, Κώστας Καρδερίνης, Γιώργος Κορδομενίδης, Έλσα Κορνέτη, Μαρία Κύρου, Κώστας Μπλιάτκας, Αίγλη Μπρούσκου, Αλεξάνδρα Μυλωνά, Λίνα Μυλωνάκη, Μανόλης Ξεξάκης, Αλέξανδρος Γ. Οικονόμου, Σταύρος Παναγιωτάκης, Γιάννης Παντελίδης, Γιώργος Χ.Παπαδόπουλος, Τάσος Παπαδόπουλος, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Ευδοξία Ράδη, Νικόλας Σεβαστάκης, Σάκης Σερέφας, Γιάννης Σιμητόπουλος, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Θάλεια Στεφανίδου, Νώντας Στυλιανίδης, Μικέλε Τροϊάνι, Ευάγγελος Χεκίμογλου, BLD

Έρευνα-Επιμέλεια Ύλης: Χριστίνα Χαλεπλίδου, Χιονία Βλάχου
Σχεδιασμός: Άρις Γεωργίου, Ελένη Τσιτσιμπίκου
GRAPHIC PRE PRESS / Σελιδοποίηση: Βαλεριάνο Τροϊάνι
ΓρΑΜΜΑΤΕΙΑ / ΣυνΔρΟΜΕΣ: Ανθή Καλταπανίδου
Διορθώσεις / Eπιμέλεια Kειμένων: Κατερίνα Δημοπούλου
Εκτύπωση: Σκορδόπουλος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

EDITORIAL
7  Ο επώνυμος ήρως
Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Το ιστορικό θαλάσσιο τείχος (~1864)
 Νίκος Καλογήρου

Το σύγχρονο μεταλλαγμένο τείχος
Νίκος Καλογήρου

10  Το σύγχρονο μεταλλαγμένο τείχος
 Αλεξάνδρα Μυλωνά

11  Ομπρέλες στη Ροτόντα
Γιώργος Σκαμπαρδώνης

12  Λιγότερο «γδάρτης»
 Κώστας Μπλιάτκας

13  Από το ίδιο παράθυρο πριν 48 χρόνια
 Άρις Γεωργίου

14  Φράγκων 15. Κουμπιά Αφοί Μπελίδη. Από το 1944.
Άρις Γεωργίου

15  Αστικό τιρμπουσόν
Γιώργος Χ. Παπαδόπουλος

ΙΣΤΟΡΙΑ
16  Χασάν Ταχσίν: Ο τελευταίος πασάς της Θεσσαλονίκης
Τάσος Παπαδόπουλος

22  Η συνοικία του Ιπποδρομίου (Προδρόμι) κατά τον 16ο αιώνα
Δημογραφική και ονοματολογική ανατομία

Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ
28   Βιταλιάνο Ποζέλλι: ο Ιταλός «παππούς» μας
Ναυσικά Γκράτζιου

ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
36  Το φαινόμενο της καφετέριας
Γιώργος Σκαμπαρδώνης

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ
40  Οι απαρχές της Βιομηχανίας στη Νάουσα – Από τον 19o στον 20ό αι.
Αλέξανδρος Γ. Οικονόμου

48  Νάουσας Ιστορίας Νήματα
Βάλια Αμοιρίδου – Γιώργος Αδαμίδης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
54  Φώτης Μισόπουλος. Γύρω μας υπάρχει μια παράσταση ανεπάρκειας
Συνέντευξη στον Κώστα Μπλιάτκα

ΦΑΕΙΝΟΙ ΑΦΑΝΕΙΣ
60  Μαρί Θεοφίλου: Με όση τρυφερότητα μπορεί να έχει ένα τόσο απαιτητικό χέρι
Αίγλη Μπρούσκου

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
64  Χαιρετώ σε, Φρεντερίκ Σκοτ, à bientôt
Άρις Γεωργίου

66  R is….
Θάλεια Στεφανίδου

 

68  Triple Hip Trip
Κώστας Καρδερίνης

70 Επιφανή καταστήματα της μνήμης
Γιώργος Σκαμπαρδώνης

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΤΑΣΕΙΣ
70  Εκδοχές ταυτότητας για μια πόλη
Νικόλας Σεβαστάκης

ΙΧΝΗΛΑΣΙΕΣ
72  Η Τέχνη του Εγκεφάλου
Γιώργος Χ. Παπαδόπουλος

74  Το πορτραίτο του εγκεφάλου
Ένα βίντεο-ντοκιμαντέρ του Σταύρου Παναγιωτάκη

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
80  Με βαπόρια ή με τραίνα;
Άρις Γεωργίου – Γιάννης Επαμεινώνδας

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΗ ΠΟΛΗ
84  Μια ανεκτίμητη ιστορική πηγή: Οι καρτ-ποστάλ της οικογένειας Ισαάκ Μ. Μπέζα
Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΜΟΥΣΙΚΗ
88  Μάγισσα Θεσσαλονίκη
Τραγούδια για την «γκρίζα» και «άξενη» πόλη
Χρίστος Ζαφείρης

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
94  Στην οδό Ελένης Ζωγράφου δύο κυπαρίσσια είδαν
Σάκης Σερέφας

96  Οι Ντονμέδες της πολυκατοικίας
Ελένη Αμπατζή

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
98  Ουδέτερη ζώνη
Ηρακλής Παπαϊωάννου – Γιάννης Παντελίδης

ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
102  Έναν καιρό και μια φορά… …στη γεωμετρία του αόρατου
Έλσας Κορνέτη

ΦΩΤΟ / απορία
106  Οι «διάλογοι» ως φωτογραφικό μέρος του λόγου
Μανόλης Ξεξάκης

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
110  Από το σινεμά της σιωπής στο σινεμά της μνήμης
Λίνα Μυλωνάκη

117  «Τα ντοκιμαντέρ βάζουν το Ολοκαύτωμα στο επίκεντρο με νέους
δημιουργούς, νέες ιδέες και κοινό»

Συνέντευξη της ιστορικού Μαρίας Καβάλα

ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ
118  Η άγνωστη Ευτυχία
Ηρακλής Παπαϊωάννου – Ευδοξία Ράδη

ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ
122  «Κάντε τα τώρα, όσο προλαβαίνετε. Μετά θα μεγαλώσετε».
Μαρία Κύρου

FRAGMENTA
124 Αθρησκεiα του Κάρολου Τσίζεκ
 Γιώργος Κορδομενίδης

PROMO VIDEO