Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.
EDITORIAL
του Σταύρου Ανδρεάδη
Ένα καζάνι που βράζει
Κυριακή βράδυ στην Εγνατία, κοντά στην Κολόμβου. Μια ομάδα νεαρών Θεσσαλονικέων έχει μεταμορφώσει το εσωτερικό αίθριο μιας παλιάς πολυκατοικίας σε έναν πρωτοποριακό χώρο υψηλής αισθητικής. Μεγάλες γυάλινες προσόψεις και πίσω τους δείγματα εξαιρετικής δουλειάς από γραφίστες, σχεδιαστές επίπλων και κοσμημάτων, ανθρώπους των multi media. Στο βάθος ένα κομψό μισοφωτισμένο μπαρ. Κοφτερές φυσιογνωμίες γύρω μας, που σε κοιτάν στα μάτια και μιλάν με πίστη και ενθουσιασμό για τα όνειρά τους. Σπίτι τους είναι ο πλανήτης ολόκληρος. Τα φώτα χαμηλώνουν και στην οθόνη προβάλλονται δείγματα μιας νέας δουλειάς που στοχεύει στο διαδίκτυο και θέλει να παντρέψει μουσικές με τους χώρους όπου αυτές ακούγονται. Η Madeleine Peyroux, σκαρφαλωμένη σε έναν λόφο της Χαλκιδικής, τραγουδάει στα ελληνικά. Υπέροχα. Υπάρχει δύναμη εδώ μέσα, γνήσια δύναμη και ενέργεια. Μια ροκ μπάντα ανεβαίνει στο πάλκο και γεμίζει με ήχους ηλεκτρικής κιθάρας τον χώρο. Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι στο κέντρο της Νέας Υόρκης.
Βγαίνοντας στην Εγνατία, προχωράμε προς τη στοά Κολόμβου. Φτιαγμένη, το ’30, γνώρισε μεγάλες δόξες και μετά ξέπεσε εντελώς και εγκαταλείφθηκε. Τα τελευταία χρόνια έχει ζωντανέψει πάλι με όμορφο και λιτό τρόπο. Κάτω από το μεγάλο σιδερένιο αέτωμα της οροφής μικρά μαγαζάκια, που τα πιο πολλά είναι κλειστά αυτή την ώρα. Από το βάθος φτάνει στα αυτιά μας ήχος γνώριμης μουσικής. Πλησιάζουμε και κοιτάμε από το παράθυρο. Η νεαρή τραγουδίστρια της λαικής κομπανίας παθιάζεται για καημούς που γράφτηκαν πριν γεννηθεί η μάνα της. Δίπλα της ο Μητρέντζης σκύβει με κατάνυξη στο μπουζούκι του. Έρχεται και παίζει για το κοινό: νεαρόκοσμος στη συντριπτική πλειονότητα, αλλά και ‘παλιοί’ (αυτοί που υπήρξαν σε όλη τη ζωή τους φανατικοί οπαδοί από ‘κάτι’ – δεν έχει σημασία τι), σε πλήρη συντονισμό. Σιγοτραγουδούν πίνοντας. Μερικές γυναίκες σηκώνουν τους αγκώνες στον αέρα και κουνούν ρυθμικά τα χέρια. Η μελαγχολική ηδυπάθεια αυτής της τσαλακωμένης θαλασσινής πόλης σε όλο της το μεγαλείο. Αισθάνομαι γύρω μου να στροβιλίζονται ψυχές ανθρώπων, που πριν από 80 χρόνια διαλαλούσαν εδώ την πραμάτεια τους. Μιλούσαν ίσως άλλες γλώσσες και πίστευαν σε άλλους θεούς, ήταν όμως και αυτοί Σαλονικιοί. Καθόμαστε για πολλή ώρα μπλεγμένοι και εμείς στα δίχτυα αυτής της μαγείας.
Ξαναβγαίνοντας στην Εγνατία η εικόνα αλλάζει εντελώς. Η μαγεία έχει πια χαθεί. Σκιές ανθρώπων περπατούν πάνω σε σκοτεινά ξεχαρβαλωμένα πεζοδρόμια. Στα δυο τελευταία ανοιχτά καφενεία της Κολόμβου βλέπεις μοναχικές σκυφτές φιγούρες. Κανείς δεν γυρνάει να κοιτάξει κανέναν. ‘Ενας άστεγος στριμώχνεταί στην εσοχή μιας βιτρίνας για να περάσει τη νύχτα του. Ένα διαλυμένο τραπέζι πεταμένο δίπλα στη στάση του λεωφορείου, σπασμένες ζαρντινιέρες γεμάτες σκουπίδια, κουρέλια που κρέμονται από τις κολώνες και μαύρα ιερογλυφικά μιας άγνωστης, εχθρικής γραφής παντού. Είναι η αισθητική της παρακμής. Και είναι φανερό ότι πάρα πολλοί άνθρωποι δεν αντέχουν άλλο. Έχουν χάσει το κουράγιο και την πίστη τους και για τον λόγο αυτό είναι έτοιμοι να ακολουθήσουν οποιονδήποτε.
Ένα καζάνι που βράζει είναι η Θεσσαλονίκη, είναι η Ελλάδα ολόκληρη.
Εύχομαι ο ατμός του να κινήσει μηχανές και να μην τινάξει το καζάνι στον αέρα…
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης
Διευθύντρια Έκδοσης
Όλγα Ταμπουρή- Μπάμπαλη
Συντακτική Επιτροπή
Γρηγόρης Αμπατζόγλου, Γιώργος Αναστασιάδης,Πελαγία Αστρεινίδου, Άρις Γεωργίου,Αρετή Λεοπούλου, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Γρηγόρης Πασχαλίδης, Όλγα Ταμπουρή- Μπάμπαλη, Ιφιγένεια Ταξοπούλου
Συνεργάτες τεύχους
Χρήστος Αγγελάκος, Βικτώρια Αλλαμανή, Γιώργος Αναστασιάδης, Γιάννης Δ. Βανίδης, Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα, Άρις Γεωργίου, Ισίδωρος Ζουργός, Γιάννης Επαμεινώνδας, Εύη Καρκίτη, Γιώργος Κορδομενίδης, Κείμης Κρυωνάς, Αρετή Λεοπούλου, Αλίκη Μπακοπούλου-Χωλς, Άννα Μυκονιάτη, Λίνα Μυλωνάκη, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Θωμάς Ταμβάκος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΕDITORIAL
5 Ένα καζάνι που βράζει
του Σταύρου Ανδρεάδη
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
6 Η Θεσσαλονίκη στα χρόνια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου (δ’ μέρος)
του Γιώργου Αναστασιάδη
ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
18 Βίλα Καπαντζή – ΜΙΕΤ: 120 χρόνια ζωής
του Γιάννη Επαμεινώνδα
26 Ο κόσμος του καπνού στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη-Ο κοινωνικός ρόλος της καπνικής επιχειρηματικότητας στη πόλη
της Βικτώριας Αλλαμανή
38 Σχολή Τυφλών: Ένα αρχοντικό στην υπηρεσία της κοινωνίας
του Κείμη Κρυωνά
40 Στοά Χιρς 8 Μαΐου 2007
του Άρι Γεωργίου
ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
46 Ίσαρης: Ποιητής της γραφής και της εικόνας
της Ευθυμίας Γεωργιάδου-Κούντουρα
56 Εικονικές εκθέσεις
της Αρετής Λεοπούλου
57 Η τρομοκρατία της ευτυχίας: Somos felices aqui, Τέταρτη εικονική έκθεση
επιμέλεια: Άννα Μυκονιάτη
64 Η “αιώνια επιστροφή” του ελληνικού σινεμά: Αναζητώντας το ελληνικό «νέο κύμα»
της Λίνας Μυλωνάκη
70 Μουσικές προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης: Βασίλειος Θεοφάνους (1895-1984)
του Θωμά Ταμβάκου
76 Εντός Σχεδίου Πόλεως
σε επιμέλεια του Ηρακλή Παπαϊωάννου
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
77 Κείμενα από το συρτάρι Ταξίδι στις Σέρρες
της Αλίκης Μπακοπούλου-Χωλς
78 Κατερίνα Καριζώνη
του Γιώργου Κορδομενίδη
80 Εδώ χορεύουν οι ελέφαντες
του Χρήστου Αγγελάκου
86 Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο
Προδημοσίευση από το νέο μυθιστόρημα του Ισίδωρου Ζουργού
88 Ο αφηγηματικός κόσμος του Γιώργου Ρωμανού
της Εύης Καρκίτη
88 ΒΙΒΛΙΑ
του Γιώργου Αναστασιάδη