Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.
ΤΕΥΧΟΣ
82
Ημερομηνία έκδοσης:
Δεκέμβριος 2022
Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 126
Σχήμα/Διαστάσεις: 21×48
Τεύχος: 82
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 8.00
Εξώφυλλο:
Σοφία Πεχλιβανίδου
«Στη Μητέρα όλων μας»
Μέρος του έργου «Φόρα τα παπούτσια μου»
Υλικό: κλαδιά δέντρων, 2022
Φετινή συμμετοχή στα MATAROA AWARDS 2022
EDITORIAL
της ΒΙΚΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Ένα έργο τέχνης
στον
δημόσιο χώρο
Ένα έργο τέχνης στον δημόσιο χώρο δεν είναι ποτέ μόνο ένα έργο τέχνης στον δημόσιο χώρο!
Συχνά αποτελεί καταγραφή της ιστορικότητας μιας πόλης και της συλλογικής της μνήμης: οι προτομές γίνονται φόρος τιμής σε πρόσωπα, τα γλυπτά και οι στήλες μαρτυρίες σημαντικών ιστορικών γεγονότων. Άλλοτε ορίζουν λειτουργικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία του πολεοδομικού ιστού, όπως κυκλικούς κόμβους, σιντριβάνια. Μερικές φορές εξελίσσονται σε τοπόσημα της πόλης και εντάσσονται στο αφήγημα της προβολής της, όπως τα έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης.
Όποια και αν είναι η οπτική ή η προσέγγιση, το πρόσφατο φαινόμενο της απόσυρσης ή της καταστροφής ιστορικών γλυπτών στο πλαίσιο κοινωνικών αναταραχών μάς θυμίζει τη δύναμη της τέχνης στον δημόσιο χώρο. Μια δύναμη ιστορικά εγγενή, που συνεπάγεται την αλλαγή της νοηματοδότησης σε συνάρτηση με εποχές, πολιτικά και κοινωνικά συστήματα, με τρόπο που μπορεί να αποτελέσει σύμβολο εθνογένεσης έως και πεδίο σύγκρουσης και διαμαρτυρίας.
Γιατί εν τέλει η τέχνη στον δημόσιο χώρο είναι ένα μέσο επικοινωνίας, ένα μήνυμα. Και η αμεσότητα του μηνύματος είναι καθοριστική καθώς βρίσκεται έξω από τους τοίχους ενός μουσείου, στην υποκειμενική θέαση κάθε πολίτη, στην καθημερινότητα μιας κοινωνίας και σε δυναμικό διάλογο με την ίδια την πόλη, το αστικό της τοπίο, την ιστορία της, την ταυτότητά της.
Το σημαντικότερο, όμως, μήνυμα της δημόσιας τέχνης, και η δύναμη που πρέπει να αξιοποιήσουμε, είναι ότι μπορεί να αποτελέσει μοχλό για τον επαναπροσδιορισμό του δημόσιου χώρου σε μια κοινωνία που τον απαξιώνει. Από την καλλιτεχνική ανάθεση έως τη συμμετοχική δράση ένα έργο τέχνης στον αστικό ιστό αποτελεί μια αισθητική παρέμβαση που μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να επαναπροσεγγίσουν την πόλη, τη γειτονιά, τη βόλτα τους. Μπορεί να αποτελέσει μια αισθητική αντανάκλαση που σταδιακά να ενισχύσει την ενεργό θέση των πολιτών στη δημόσια σφαίρα. Και ειδικότερα για τους νέους, η δημόσια τέχνη έχει τη δύναμη να αποτελέσει δίαυλο επικοινωνίας και ένα δημιουργικό πλαίσιο για την επανασύνδεσή τους με τη πόλη: μέσα από επιμελητικές πρακτικές που εστιάζουν σε χώρους αντισυμβατικούς ή απρόσμενους, που βασίζονται στη συμμετοχική πρακτική του κοινού το οποίο συνδιαμορφώνει το καλλιτεχνικό έργο, πρακτικές με τις οποίες η τέχνη μπορεί να γίνει σημείο συνάντησης διαφορετικών βιωμάτων.
Ένα έργο τέχνης στον δημόσιο χώρο μπορεί να είναι εν τέλει επιλογή.
Μια επιλογή για τον ρόλο της Τέχνης στην κοινωνία, από το στάδιο της καλλιτεχνικής δημιουργίας έως τον τρόπο έκθεσης και επικοινωνίας της.
Αλλά και μια επιλογή ανάμεσα στην ιδιωτικότητα του χώρου μας και την αντίληψη της
δημόσιας σφαίρας στην καθημερινότητά μας.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης
Γενική Διευθύντρια
Βίκη Παπαδημητρίου
Διευθυντής Σύνταξης
Κώστας Δ. Μπλιάτκας
Συντακτική Επιτροπή
Άρις Γεωργίου, Μαίρη Καιρίδη, Θούλη Μισιρλόγλου, Κώστας Δ. Μπλιάτκας, Λέων Α. Ναρ, Τάσος Παπαδόπουλος, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Στελλίνα Τρωιάνου, Ευάγγελος Χεκίμογλου
Συνεργάτες Τεύχους
Χάρις Αρώνη, Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα, Άρις Γεωργίου, Μπάμπης Γιαννακίδης, Ναυσικά Γκράτζιου, Γιάννης Γκροσδάνης, Γιάννης Επαμεινώνδας, Χρίστος Ζαφείρης, Ντένης Ζαχαρόπουλος, Υβόνη Θεοδωρίδη, Μαίρη Καιρίδη, Νίκος Καλογήρου, Χρήστος Καρακουλάκης, Γιάννης Κεσσόπουλος, Βασίλης Κεχαγιάς, Έλσα Κορνέτη, Γιώργος Κωνσταντινίδης, Χριστίνα Μαβίνη, Γιάννης Μούρτος, Κώστας Μπλιάτκας, Καλλιόπη Μπόντα, Διονύσης Μπόσιακας, Αλεξάνδρα Μυλωνά, Λίνα Μυλωνάκη, Θούλη Μισιρλόγλου, Ελένη Ξεξάκη, Μανόλης Ξεξάκης, Τάσος Παπαδόπουλος, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Ευδοξία Ράδη, Γιάννης Σιμητόπουλος, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Μικέλε Τροϊάνι, Θέμης Χατζηγιαννόπουλος, Ευάγγελος Χεκίμογλου, BLD
Έρευνα-Επιμέλεια Ύλης: Χριστίνα Χαλεπλίδου, Χιονία Βλάχου
Σχεδιασμός: Άρις Γεωργίου, Ελένη Τσιτσιμπίκου
GRAPHIC PRE PRESS / Σελιδοποίηση: Βαλεριάνο Τροϊάνι
Διορθώσεις / Eπιμέλεια Kειμένων: Κατερίνα Δημοπούλου
Εκτύπωση: Σκορδόπουλος
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
EDITORIAL
7 Ένα έργο τέχνης στον δημόσιο χώρο
Βίκη Παπαδημητρίου
ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
8 Μια μικρή νίκη
Ευάγγελος Χεκίμογλου
9 Minimum vital
Νίκος Καλογήρου
10 Κλειστοφοβία και Λευκός Πύργος
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
11 Πάμε για… καστρότσαρκα;
Μπάμπης Γιαννακίδης
12 Αλγοριστής
Μανόλης Ξεξάκης
13 Κινητό-κλειδιά-πορτοφόλι-γυαλιά
Κώστας Μπλιάτκας
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ
14 Γιώργος Ζογγολόπουλος: Ο Λόγος του χρόνου κι η Ροή του χώρου.
Ντένης Ζαχαρόπουλος
Η ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ
24 Σύγχρονα γλυπτά σε δημόσιους χώρους της Θεσσαλονίκης
Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα
Χριστίνα Μαβίνη
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
32 Τι είναι και τι δεν είναι το ιστορικό κέντρο
Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΣΙΑΤΙΣΤΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
40 Ένα μαργαριτάρι στα μακεδονικά βουνά
Καλλιόπη Μπόντα
48 Τα αρχοντόσπιτα της Σιάτιστας
Γιάννης Μούρτος
54 Αδιάψευστοι μάρτυρες μιας χρυσής εποχής
Χρήστος Ν. Καρακουλάκης
ΙΣΤΟΡΙΑ
62 Asa Jennings. Ο Άγγελος της Σμύρνης
Τάσος Παπαδόπουλος
66 Εμπόριο και επιχειρηματικότητα στη Θεσσαλονίκη
Γιώργος Κωνσταντινίδης
ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
70 Επιφανή καταστήματα της μνήμης
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
ΕΙΚAΣΤΙΚΑ
76 Η 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης και η «Γεωκουλτούρα»
Θούλη Μισιρλόγλου
ΝΕΑ ΕΚΦΡΑΣΗ
80 Νέα κινηματογραφική ματιά από τη Θεσσαλονίκη
Γιάννης Γκροσδάνης
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
86 63ο Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Πλάνα από μία επιστροφή
Λίνα Μυλωνάκη
EKATO ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΟΜΑΝΑ
86 «Η πρωτεύουσα των προσφύγων»
Χρίστος Ζαφείρης
ΠΡΟΣΩΠΑ
93 Γιώργος Ακοκκαλίδης – Ο Ακόκκων και ο κόσμος του
Συνέντευξη στη Ναυσικά Γκράτζιου
ΘΕΑΤΡΟ
96 Κώστας Καζάκος. Ο θείος Βάνιας που γέμιζε σκηνή και πλατεία
Γιάννης Κεσσόπουλος
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
102 Η ΒΙΛΚΑ στη Δυτική Θεσσαλονίκη.
Προοπτικές βιώσιμης ανάπλασης ενός βιομηχανικού τόπου
Νίκος Καλογήρου
Θέμης Χατζηγιαννόπουλος
ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ
108 Κέντρο διερχομένων
Ηρακλής Παπαϊωάννου
ΦΑΕΙΝΟΙ ΑΦΑΝΕΙΣ
112 Παύλος Μιχαηλίδης. Σινική μελάνη για τα τοπία της Θεσσαλονίκης
Μαίρη Καιρίδη
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
116 Αυτή είναι η πατρίδα μας;
Άρις Γεωργίου – Γιάννης Επαμεινώνδας
ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ
120 Η παρτίδα
Έλσα Κορνέτη
122 Συνεχίζεις εσύ
Αλεξάνδρα Μυλωνά
FRAGMENTA
124 Τάκης Κανελλόπουλος – Προσωπική κατάθεση
Βασίλης Κεχαγιάς