Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.
ΤΕΥΧΟΣ
73
Ημερομηνία έκδοσης:
Σεπτέμβριος 2020
Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 124
Σχήμα/Διαστάσεις: 21×48
Τεύχος: 73
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 8.00
Εξώφυλλο: Rinette Josafat
We’ll meet again, 2020
Μελάνια και ακρυλικά
EDITORIAL
του Ευάγγελου Χεκίμογλου
Ως πότε, Κατιλίνα;
Δεν είναι μόνον οι δυσμενείς υγειονομικές συνθήκες, που εμφανίζονται με τέτοια σαρωτική μορφή κάθε μισό αιώνα. Δεν είναι μόνον ότι καταργήθηκε ο ασπασμός, η χειραψία, ακόμη και το τυχαίο άγγιγμα. Είναι η βαριά ατμόσφαιρα, σαν να ετοιμάζεται κρυφά μια μεγάλη συνομωσία εναντίον του αυτονόητου. Ωσάν να πρόκειται να καταργηθεί η «καλημέρα», να τεθεί εκτός νόμου η ευγένεια (και μόνο που χαρακτηρίζεται ως «αστική» ισοδυναμεί με περιορισμό της). Αισθάνομαι ότι κάποιοι κυκλοφορούν στο δρόμο όχι για να κάνουν κάτι χρήσιμο, αλλά για να τιμωρήσουν τους υπόλοιπους. Να τους τιμωρήσουν γιατί είναι νομοταγείς, φιλήσυχοι, σέβονται τους κανόνες, ακολουθούν τις επιταγές της επιστήμης, προσπαθούν να βελτιώσουν την μικροκοινωνία τους. Ίσως να μην υπάρχει ένας σατανικός Κατιλίνας που βυσσοδομεί με μαεστρία κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά πολλοί μικροί Κατιλινίσκοι συνωμοτούν με αχαλίνωτο θράσος εναντίον της ποιότητας της ζωής μας. Τους γνωρίζουμε και τους διακρίνουμε αμέσως. Δεν εμφανίστηκαν σήμερα. Υπήρχαν από πολλά χρόνια. Παλαιότερα απλώς πετούσαν τα σκουπίδια έξω από τον κάδο και μπαίνανε στο ασανσέρ με το τσιγάρο στο χέρι· σήμερα κυκλοφορούν με ακάλυπτα πρόσωπα και σπρώχνουν τον παππού για να περάσουν πρώτοι.
Η επιστήμη, ο νόμος, η λογική δεν έχουν γι’ αυτούς σημασία. Σημασία έχει αυτό που επιθυμούν. Υπάρχουν χάρη στην ανοχή μας. Δεν είμαστε βέβαια η πρώτη κοινωνία στην οποίαν κάποιος μπορεί να στρέφεται κατά της πλειοψηφίας, χωρίς να τιμωρείται γι’ αυτό. Είκοσι έναν αιώνες πριν ο Κικέρων εκφώνησε ένα λόγο, από τον οποίον θυμόμαστε μια φράση, αλλά σπανίως το νόημα:
«Ως πότε Κατιλίνα θα καταχράσαι την υπομονή μας;
Πόσο ακόμη αυτή σου η μανία θα μας εμπαίζει;
Σε ρωτώ: Ως πού θα φτάσει η αχαλίνωτη θρασύτητά σου;»
Και έπειτα:
«“Ο tempora, Ο mores”! Η βουλή αντιλαμβάνεται τις πράξεις του, ο ύπατος
τις βλέπει, εκείνος όμως ζει. Και στη βουλή έρχεται·
και σε δημόσιες συνεδριάσεις συμμετέχει·
και με τα μάτια σημαδεύει ποιον από μας θα σφάξει».
Ο Κικέρων επικράτησε, αλλά νίκη του ήταν προσωρινή. Οι αντίπαλοί του κατάφεραν να τον εξορίσουν στη Θεσσαλονίκη ενάμιση χρόνο. Τον σκέπτομαι να κάθεται περίλυπος στην αρχαία αγορά, στο Cryptoporticus στη σημερινή οδό Φιλίππου, να υφίσταται τα περιφρονητικά βλέμματα των αρχαίων συντοπιτών μας και να διαλογίζεται για το όριο της θρασύτητας, καθώς περίμενε υπομονετικά την ανάκληση στη Ρώμη.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης
Γενική Διευθύντρια
Βίκη Παπαδημητρίου
Διευθυντής Σύνταξης
Κώστας Δ. Μπλιάτκας
Συντακτική Επιτροπή
Άρις Γεωργίου, Θούλη Μισιρλόγλου, Κώστας Δ. Μπλιάτκας, Λέων Α. Ναρ, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ελευθερία Στόικου, Στελλίνα Τρωιάνου,, Ευάγγελος Χεκίμογλου
Συνεργάτες Τεύχους
Γιώργος Αλισάνογλου, Δημήτρης Αραβαντίνος, Γιάννης Βανίδης, Χιονία Βλάχου, Άρις Γεωργίου, Γιάννης Επαμεινώνδας, Χρίστος Ζαφείρης, Αγγελική Ζουμπούλη, Δημήτρης Κόκορης, Γιώργος Κορδομενίδης, Λίζα Μαμακούκα, Αμίνα Μόσκωφ, Κώστας Μπλιάτκας, Λίνα Μυλωνάκη, Αλεξάνδρα Μυλωνά, Θούλη Μυσιρλόγλου, Λέων Α. Ναρ, Μανόλης Ξεξάκης , Σάκης Παπαδημητρίου, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Ντίνος Παπασπύρου, Μιχάλης Παππούς, Κώστας Πλαστήρας, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Αννίτα Στυλοπούλου, Βαλεριάνο Τροϊάνι, Μικέλε Τροϊάνι, Στελλίνα Τρωιάννου, Στέργιος Τσιούμας, Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
EDITORIAL
5 Ως πότε, Κατιλίνα;
Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
6 Πίσω από μια ψευδομνημειακή Πύλη
Ευάγγελος Χεκίμογλου
7 Ψηφιακή
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
8 «Ακούω το βουβό κλάμα …»
Κώστας Μπλιάτκας
9 Θύσανος Προσδοκιών
Μανόλης Ξεξάκης
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
10 Κώστας Βαρώτσος: Το έργο σου μπορεί να σε εξαφανίσει
Συνέντευξη στον Κώστα Μπλιάτκα
ΙΣΤΟΡΙΑ
22 Βυθισμένη Θεσσαλονίκη
Όρμος Κελλάριον, το χαμένο δισκοπότηρο της Πόλης
Σάκης Σερέφας
ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΛΗΣΜΟΜΗΜΕΝΗ ΠΟΛΗ
26 «Χωρίς ξύλο από τους γονείς των»: Οι (άλλες) μέρες του ’36
Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΠΑΙΔΕΙΑ
32 Η φοιτητική ζωή 1974 – 1983
Της Μεταπολίτευσης φωνές…
Δημήτρης Αραβαντίνος
40 Τα ευαγή κτίρια – Τα ευαγή Ιδρύματα
Στέργιος Τσιούμας
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥΣ 1931 -2020
42 Ο Ντίνος και η πόλη
Δημήτρης Κόκορης
48 Για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο και την «Διαγώνιο» (Ιστορίες και παρενθέσεις)
Σάκης Παπαδημητρίου
FRAGMENTA
52 Ο Χριστιανόπουλος και ο Αλέξανδρος Σεβήρος
Γιώργος Κορδομενίδης
ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
54 Ζωγράφο τον φωνάζαμε
Ντίνος Παπασπύρου
56 Η αναπαλαίωση και το τραύμα
Αμίνα Μόσκωφ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
58 Ξαναγράφεται η ιστορία του πολιτισμού και της τέχνης;
Σκέψεις για την επόμενη μέρα
Θούλη Μυσιρλόγλου
ΝΕΑ ΕΚΦΡΑΣΗ
62 Ευγενία Φαλιαρίδου : Το «συγκρουσιακό στοιχείο» που προσδοκώ στο έργο μου
Συνέντευξη στη Χιονία Βλάχου
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
66 «Μάσκες… κάμερες, πάμε!»: Το σινεμά της πανδημίας
Λίνα Μυλωνάκη
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
72 Ο κύριος ΑΖΑ a.k.a. Γιάννης Ζαχόπουλος
Μια διπλή προσφορά στην κινηματογραφική παιδεία της Θεσσαλονίκης
Συνέντευξη στην Αγγελική Ζουμπούλη
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
76 Φοίνικας – Ο όγδοος Περίπατος στην πόλη
Ηρακλής Παπαϊωάννου
ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
80 Ο Ελία Καζάν στην Θεσσαλονίκη
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΟΠΟΣΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
84 Το στούντιο «Αγροτικόν» του Νίκου Παπάζογλου 1974 – 1983
Λέων Α. Ναρ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
88 Έρπην, από τη θάλασσα στη Ροτόντα
Άρις Γεωργίου – Γιάννης Επαμεινώνδας
ΜΟΥΣΙΚΗ
92 Μάγισσα Θεσσαλονίκη
Κέντρο Διερχομένων, Εγνατία, Καραμπουρνάκι, δυτικές συνοικίες
Χρίστος Ζαφείρης
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
98 Στην πλατεία Ναυαρίνου, το πλατάνι είδε
Σάκης Σερέφας
100 Το τσολιαδάκι, ο ποιητής Κλείτος Κύρου, με τον πατέρα του
Χρίστος Ζαφείρης
ΘΕΜΑ
102 Φώτης Ζερβόπουλος ( Ζ ε ρ β ό ) ένας ξεχασμένος συνθέτης
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗ
106 Θεσσαλονίκη – Καλοχώρι «ΜΠΑΓ Κ ΛΑΝΤ Ε Σ 2 0 1 0 »
Αννίτα Στυλοπούλου, Βαλεριάνο Τροϊάνι, Γιώργος Αλισάνογλου
ΑΓΙΑ – ΣΟΦΙΑ
108 «Αι κοχλιαί ή λαβύρινθοι» της Μεγάλης Εκκλησιάς
Κώστας Πλαστήρας
ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ
110 Κάποτε στη ΔΕΘ…
Στελλίνα Τρωιάννου
114 Mrs. Robinson
Λίζα Μαμακούκα
116 Το εγγονάκι
Αλεξάνδρα Μυλωνά
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
118 14 Σεπτεμβρίου 2020. Tου Tιμίου Σταυρού
Άρις Γεωργίου
122 Ποιήματα ξένων για τη Θεσσαλονίκη
PROMENADE SENTIMENTALE DEVANT L’ OLYMPE (Ricciotto Canudo)
Μετάφραση Σάκης Σερέφας. Εικονογάφηση: Φιλοποίμην Κωνσταντινίδης
124 Ρούλα Αλαβέρα
Γιώργος Κορδομενίδης
Φωτογραφία: Γιάννης Βανίδης