Το ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ είναι μια τριμηνιαία πολιτιστική έκδοση για την Ιστορία, την Τέχνη, τα Γράμματα και τον Πολιτισμό της καθημερινότητας.
ΤΕΥΧΟΣ
65
Ημερομηνία έκδοσης:
Σεπτέμβριος 2018
Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 120
Σχήμα/Διαστάσεις: 21×48
Τεύχος: 65
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 8.00
Εξώφυλλο: Ναυσικά Παπαθεοδώρου, Οικία Νεδέλκου, 2017
EDITORIAL
του Κώστα Δ. Μπλιάτκα
«…Να μας πεις υιούς σου και να μας εξυψώσεις…»
Και τι δε θα ’δινες, λες, για έναν παλιό Σεπτέμβρη στη Θεσσαλονίκη. Να ’τανε, ας πούμε, τώρα το 1978, το «μεταβατικό», μετά τον σεισμό, τον οποίο έπαιρνε κι αυτόν στ’ αψήφιστα η νιότη σου, όπως και τόσα άλλα. Να ’τανε τότε που οι βόλτες στην πόλη της περιπλάνησης φαίνονταν ατέλειωτες, όπως άλλωστε και οι μέρες που μας δόθηκαν και οι οποίες – φευ – λιγόστεψαν πολύ.
Μήπως όμως τώρα οι περιπλανήσεις είναι καλύτερες;
Η νέα παραλία, το λέει και το όνομά της, είναι νεανική. Μοιάζει πιο φιλόξενη από την κοσμική παλιά, και πιο φιλική προς τον καινούργιο τρόπο ζωής που έρχεται. Της πάει ο ποδηλάτης, ο δρομέας, ο φιλόζωος, ο μουσικός του δρόμου που ανταμώνεις στη δική σου κάπως πιο αργόσυρτη βόλτα, που όμως έτσι σου δίνει την ευκαιρία να απολαύσεις χαλαρά, δηλαδή σε βάθος, τη θάλασσα μέχρι απέναντι στην κορυφή του Ολύμπου.
Από το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το Μέγαρο Μουσικής είναι τρία χιλιόμετρα, δρόμος που ήταν παιχνιδάκι τότε. Αλλά και τώρα πάλι παιχνίδι είναι, άλλου τύπου. Παιχνίδι με τα χρώματα και με τον χρόνο. Κάθε βράδυ και ένα καινούργιο χρώμα βάφει τον Όλυμπο, τα σύννεφα και τον ουρανό πίσω από τους γερανούς του λιμανιού.
Περπατάς αργά. Πρώτη φορά θέλεις να δεις λεπτομερώς τους δώδεκα κήπους – θεματικά πάρκα – που συναντάς κατά μήκος της διαδρομής. Ανοίγεις κουβέντα με τους φοιτητές που βγαίνουν φωτογραφίες με το κινητό. Ανταποκρίνονται. Ρίχνεις ένα αστείο και το πιάνουν και γελάνε. Λίγο είναι;
Και καλά το παιχνίδι με τα χρώματα. Το άλλο, με τον χρόνο, πώς παίζεται;
Παίζεται σαν κρυφτό, υποψιάζεσαι.
Μπορεί, όμως, άραγε ο χρόνος να αδειάσει ολοκληρωτικά; Και τελικά, η φράση «χάνουμε τον καιρό μας» καλύπτει και τέτοια νωχελικά απογεύματα;
Υπάρχει αυτό το παιχνίδι. Ο Γιώργος Ιωάννου το έμαθε και με τον απαράμιλλο, γλωσσικά αισθαντικό τρόπο του, έγραψε στη Θεσσαλονίκη του μέλλοντος, όταν αυτή θα έχει αναγεννηθεί, ενώ εμείς θα λείπουμε. Και της λέει:
«Μη μας πατικώσεις μες στην ανωνυμία και τη λησμονιά, όπως τόσο καλά ξέρεις, αλλά να μας ξαναθυμηθείς, να μας πεις υιούς σου και να μας εξυψώσεις».
Σιγά σιγά νυχτώνει, ενώ φτάνεις στον κήπο των εξοχών με το υπαίθριο αμφιθέατρο. Άναψαν τα κόκκινα φωτάκια κατά μήκος της διαδρομής, φωτίστηκαν τα καραβάκια και τα πεταλάκια του αλόγου, με το «τάκα-τάκα-τάκα» τους, κάνουν λες μιαν πρωτόγνωρη ενορχήστρωση με την καλοπαιγμένη συγχορδία του νεαρού που κάθεται στα σκαλάκια.
The answer my friend is blowing in the wind…
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης
Γενικός Διευθυντής
Κώστας Δ. Μπλιάτκας
Εκδοτική Επιτροπή
Γιώργος Αναστασιάδης, Σοφία Καρακώστα, Κώστας Δ. Μπλιάτκας, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ελευθερία Στόικου, Στέλλινα Τρωιάνου, Ευάγγελος Χεκίμογλου
Συνεργάτες τεύχους
Κωστής Αργυριάδης, Γιάννης Βανίδης, Άρις Γεωργίου, Άρτεμις Δαράκη, Δήμητρα Δοξάκη, Γιάννης Θεοδωρίδης, Ινώ Ιωαννίδου, Δημήτρης Καλοκύρης, Δήμητρα Καμαράκη, Σοφία Καρακώστα, Γιάννης Καρατζόγλου, Γιώργος Κορδομενίδης, Νίκος Κουκής, Λίζα Μαμακούκα, Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου, Λενιώ Μπαρτζώκη, Κώστας Δ. Μπλιάτκας, Έλσα Μπομπόλη, Λίνα Μυλωνάκη, Λέων Α. Ναρ, Μανόλης Ξεξάκης, Ναυσικά Παπαθεοδώρου, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Ντίνος Παπασπύρου, Ανδρέας Παύλου, Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης, Στράτος Σιμιτζής, Σάκης Σερέφας, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Κωνσταντίνος Σολδάτος, Αννίτα Στυλοπούλου, Ευαγγελία Στεφανή, Κωνσταντίνος Σφήκας, Όλγα Σωτηρίου, Αλεξία Τζιώνα, Μικέλε Τροϊάνι, Στελλίνα Τρωιάνου, Στέργιος Τσιούμας, Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
EDITORIAL
5 «…Να μας πεις υιούς σου και να μας εξυψώσεις»
του Κώστα Δ. Μπλιάτκα
ΙΝ ΜΕΜΟRΙΑΜ
Το αντίο του Αρχιτέκτονα
του Κώστα Δ. Μπλιάτκα
ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
8 Ευζώνων-Γαλλικό Ινστιτούτο
της Στελλίνας Τρωιάννου
Περί λύχνων αφάς
Φωτογραφία: Γιάννης Βανίδης, Κείμενο: Σοφία Καρακώστα
ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ
10 Παρά φύσιν
του Άρι Γεωργίου
ΝΕΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ
12 Μιλάνε τα μνημεία; Συνομιλίες με τα μνημεία της πόλης μας
Εισαγωγή: Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου
Έργα/Κείμενα: Δήμητρα Δοξάκη, Έλσα Μπομπόλη, Ναυσικά Παπαθεοδώρου, Ανδρέας Παύλου
ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΠΙΝΕΛΙΑ
17 Ξενιτιά καταραμένη
της Όλγας Σωτηρίου
ΝΕΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ
18 Κωστής Αργυριάδης – Ένα σύμπαν από κόπιες της πραγματικότητας
Επιμέλεια: Σοφία Καρακώστα
24 «Τρόμος» από τη Θεσσαλονίκη
της Λίνας Μυλωνάκη
ΓΩΝΙΕΣ
30 Η Γκρεμισμένη Φωλιά-Μία άγνωστη πτυχή της ιστορίας της πόλης
του Ντίνου Παπασπύρου
ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ
31 Του Ηρακλή Παπαϊωάννου
Φωτογραφία: Νίκος Κουκής
ΔΡΟΜΟΙ ΠΑΛΙΟΙ
32 Ένας δρόμος, 10 μνημεία
του Κωνσταντίνου Σφήκα, Σχέδια: Γιάννης Θεοδωρίδης
ΙΣΤΟΡΙΑ
38 Ξανά στη Σαλονίκη. Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945-1946)
του Λέωντος Α. Ναρ
44 Οδού Καρμπολά μνήμη (και λήθη)
του Γιάννη Καρατζόγλου
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
52 1978: Η επανεκκίνηση μιας πόλης
Εισαγωγή: Κώστας Δ. Μπλιάτκας
55 Η σκιά της μνήμης
του Ηρακλή Παπαϊωάννου
56 Μετά σεισμόν προφήτες
του Γιώργου Σκαμπαρδώνη
58 Όταν στάματησε η ζωή
του Στράτου Σιμιτζή
60 Οι τεχνικοί αποφασίζουν για όλα
του Ευάγγελου Χεκίμογλου
62 Ανάδυση
του Στεργίου Τσιούμα
ΜΝΗΝΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ ΠΟΛΗ
64 Συκάμινα κάτω από την άσφαλτο: Η συνοικία του Αγίου Αθανασίου
του Ευάγγελου Χεκίμογλου
ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΣΤΡΟΦΕΣ
70 Καφεδάκι; Φραπέ γλυκό, με δυο παγάκια
της Λίζας Μαμακούκα
72 Το ύποπτο δέμα. Θεσσαλονίκη, 1979
της Στελλίνας Τρωιάνου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
74 Γιώργος Πάτσας – Ένας κορυφαίος ποιητής της εικόνας
του Δημήτρη Καλοκύρη
ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
78 Πάρε το λεωφορείο 10, Τέλος Δρομολογίου: Στάση Ζωγράφου – Τέρμα Σταθμός
του Γιώργου Σκαμπαρδώνη
ΣΤΟ ΑΠΘ, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ
82 Φοιτηταριό
του Στέργιου Τσιούμα
86 Θεσσαλονίκη: Μέσα από τα μάτια μιας σημερινής φοιτήτριας
της Αρτέμιδος Δαράκη
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ
Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (1908-1993)
88 Το αμάρτημα του πατρός μου
του Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκη
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
92 Με μια μοτοσυκλέτα του ΕΛΑΣ-Θεσσαλονίκη 1950-60: μοτοσικλέτες και οχήματα
Συνέντευξη του Νίκου Στρουθόπουλου στον Γιώργο Σκαμπαρδώνη
ΜΟΥΣΙΚΗ
96 Η «Ξυλοφωνία» του Τάσου Θεοδωράκη
της Αννίτας Στυλοπούλου
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
102 Η εποποιία του χρήματος: Νομίσματα/Συναλλαγές
του Μανόλη Ξεξάκη
ΜΟΥΣΕΙΟ
106 ΕΙΔΩΛΙΑ Πώς «ζωντανεύει» ένας μικρόκοσμος από πηλό
της Δρ. Ευαγγελίας Στεφανή
110 ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΗ
της Αλεξίας Τζιώνα
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
114 ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΞΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
THESSALONIKI- Sheila Black
Μετάφραση: Σάκης Σερέφας, Εικονογράφηση: Δήμητρα Καμακάρη
116 Βαγγέλης Τασιόπουλος
του Γιώργου Κορδομενίδη. Φωτογραφία: Γιάννης Βανίδης