Ημερομηνία έκδοσης:
Ιούνιος 2011

Γλώσσα: Ελληνικά
Σελίδες: 112
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 36
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 8.00

Έργο εξωφύλλου:
Τίτλος: “Κόκκινη ζώνη”
Χαρακτηριστικά: 21×28, λάδι σε carton, 2011
Το έργο αυτό φιλοτεχνήθηκε για το εξώφυλλο του
περιοδικού “Θεσσαλονικέων Πόλις” της Πολιτιστικής
Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος

EDITORIAL
του Σταύρου Ανδρεάδη

Ο πολιτισμός είναι μια έννοια που, στην ταραγμένη και αβέβαιη εποχή που ζούμε, φοβάμαι ότι έχει αρχίσει να χάνει και αυτή το νόημά της. Για παράδειγμα, το περιοδικό αυτό (φιλοδοξεί να) είναι ένα πολιτιστικό έντυπο, που το εκδίδει μια πολιτιστική εταιρεία επιχειρηματιών. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες υπάρχουν εκατοντάδες, ενώ χιλιάδες είναι αυτοί που μιλούν στο όνομα του πολιτισμού, πολλοί μάλιστα με τον στόμφο και την αυτοπεποίθηση του γνήσιου εκφραστή. Ομπρέλα όλων αυτών είναι ένα πομπώδες Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού (είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη που έχει τέτοιο υπουργείο), το οποίο παραπέμπει ευθέως στην αυτάρεσκη θεώρηση ότι έχουμε τέτοιο πλεόνασμα πολιτισμού, που καλούμε τους ανά τον πλανήτη συνανθρώπους μας να έλθουν για να τον απολαύσουν και αυτοί.

Είμαστε βέβαιοι ότι μιλάμε όλοι για το ίδιο πράγμα; Ή, για να το θέσω αλλιώς: ποιος μπορεί να είναι σήμερα ο ορισμός της έννοιας “πολιτισμός”; Γιατί, για πολλούς, ο πολιτισμός μας είναι τα όσα θαυμαστά δημιούργησαν στο απώτερο παρελθόν οι πρόγονοί μας, τα οποία εμείς σήμερα απλώς διαχειριζόμαστε σαν πλούσιοι κληρονόμοι. Για άλλους, πολιτισμός είναι η σύγχρονη παραγωγή έργων της διανόησης και της τέχνης· τέλος, κάποιοι υποστηρίζουν ότι πολιτισμός είναι πρώτα απ’ όλα η συνειδητή ένταξή μας σε μια οργανωμένη κοινωνία, που έχει αρχές και τις τηρεί. Χωρίς αυτόν τον τελευταίο πολιτισμό όλα τα άλλα δείχνουν να είναι μετέωρα.

Μου έκανε εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο ο μεγάλος Άγγλος φιλόσοφος και ιστορικός Μπέρτραντ Ράσσελ προσεγγίζει το θέμα:

«Ο πολιτισμένος άνθρωπος διακρίνεται κυρίως από τη φρόνηση και, για να χρησιμοποιήσουμε έναν ελαφρώς πλατύτερο όρο, την πρόνοια. Ο πολιτισμός ελέγχει την παρόρμηση όχι μόνο με την πρόνοια, που είναι ένας αυτοέλεγχος, αλλά και με τον νόμο, με τη συνήθεια και τη θρησκεία. Απ’ τη μια μεριά οι σκοποί της κοινότητας ενισχύονται και επιβάλλονται στο άτομο, κι απ’ την άλλη το άτομο, έχοντας αποκτήσει τη συνήθεια να αντιμετωπίζει τη ζωή του σαν ένα όλο, θυσιάζει διαρκώς και περισσότερο το παρόν του στο μέλλον του».

Μπορούμε να κάνουμε αναγωγή των σκέψεων αυτών στα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας;

Το τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο στην ισραηλιτική κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Κάθε φορά με αφορμή τέτοιες αναφορές αναβιώνει, μέσα στην απίστευτη τραγικότητά της, η μοίρα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, λες και με τον χρόνο οι μνήμες και τα συναισθήματα να ζωντανεύουν περισσότερο αντί να αμβλύνονται.

Στο μυαλό μου μένει βαθιά χαραγμένο το τρομαγμένο βλέμμα του καλοντυμένου μικρού αγοριού με το παλτό και το κασκέτο, που περιμένει στην ουρά κρατώντας σφιχτά το χέρι της μάνας του, λίγο πριν τους χωρίσει ο θάνατος.

Με τους Θεσσαλονικιούς Εβραίους σήμερα πολλοί από μας είμαστε στενοί φίλοι. Μοιραζόμαστε μαζί τους τις πιο κρυφές μας σκέψεις και επιθυμίες. Κι όμως, θαρρείς ότι υπάρχει πάντα κάτι· μια κρυφή ουλή της ψυχής τους, ένα δωμάτιο που το κρατούν καλά κλειδωμένο.

Ας είναι όμως κι έτσι. Οι άνθρωποι αυτοί είναι κάποιοι από εμάς. Η ιστορία τους είναι βαθιά ζυμωμένη με την ιστορία της πόλης μας. Και η αγάπη μας τους ανήκει.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Σταύρος Ανδρεάδης

Διευθύντρια Έκδοσης
Όλγα Ταμπουρή- Μπάμπαλη

Συντακτική Επιτροπή
Γρηγόρης Αμπατζόγλου, Γιώργος Αναστασιάδης,Πελαγία Αστρεινίδου,  Άρις Γεωργίου,Αρετή Λεοπούλου, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Γρηγόρης Πασχαλίδης, Ιφιγένεια Ταξοπούλου

Συνεργάτες
Γιώργος Αναστασιάδης, Πελαγία Αστρεινίδου, Γιάννης Βανίδης, Άρις Γεωργίου, Γιάννης Γκροσδάνης, Μαρία Κοκκίνου, Γιώργος Κορδομενίδης, Ανδρέας Κούρκουλας, Ροδόλφος Μασλίας, Αλίκη Μπακοπούλου-Χωλς, Κώστας Μπλιάτκας, Λίνα Μυλωνάκη, Λέων Ναρ, Ηρακλής Παπαϊωάννου, Πάρις Παπαμίχος-Χρονάκης, Νίκος Σταυρουλάκης, Συραγώ Τσιάρα, Γιάννα Τσόκου, Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

3 EDITORIAL
του Σταύρου Ανδρεάδη

ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
4 Ντίνος Χριστιανόπουλος: Αναμνήσεις από το Πανεπιστήμιο
επιμέλεια: Κώστας Μπλιάτκας

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
11 Χρονολόγιο Θεσσαλονίκης Γ’ Μέρος
του Γιώργου Αναστασιάδη

24 Για την «πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη». Σκέψεις για ορισμένες χρήσεις του όρου
του Πάρι Παπαμίχου Χρονάκη

30 Η εικοσαετής κοινοβουλευτική παρουσία των Ισραηλιτών βουλευτών της Θεσσαλονίκης (1915-1936)
του Λέοντος Α. Ναρ

35 Τα ανύποπτα βλέμματα
του Ηρακλή Παπαϊωάννου

44 Για ένα μουσείο τοπικής ιστορίας – Το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης
του Ευάγγελου Χεκίμογλου

48 Το Εβραϊκό Μουσείο της Θεσσαλονίκης
του Νίκου Σταυρουλάκη

54 Εικόνες που μας κοιτούν
του Άρι Γεωργίου

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
60 Η Σχολή Καζές, το βρεφοκομείο Άγιος Στυλιανός, οι «χαμένες ιστορίες» και ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης
της Πελαγίας Αστρεινίδου