Ημερομηνία έκδοσης:
Δεκέμβριος 2007

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 23
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 10.00

Εξώφυλλο: Η φωτογραφία του εξωφύλλου αποτελεί δάνειο από το έργο Γ. Μέγας, Ν. Χόρμπος, Η Θεσσαλονίκη μέσα από το φακό του Γιώργου Λυκίδη, εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη 2002
Το απόσπασμα του χάρτη από το βιβλίο: Ε. Χεκίμογλου, Esra Danacioglu, Η Θεσσαλονίκη πριν από 100 χρόνια, Το μετέωρο βήμα προς τη Δύση, εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1998

EDITORIAL

Στην εποχή της εξαφάνισης της έννοιας του αυτονόητου, φαίνεται ότι έχουμε ανάγκη από έναν νέο Διαφωτισμό: από περισσότερη αμφισβήτηση, από περισσότερη έρευνα και από περισσότερα πειράματα. Ειδικώς σε μια χώρα που ο κυριότερος πλούτος της είναι ο πολιτισμός, συνιστά επείγουσα ανάγκη ο εξοβελισμός της αντίληψης ότι η ιστορία είναι «δεδομένη».

Η επιστημονική έρευνα δεν δείχνει απλώς τι πράγματι συνέβη, αλλά και τι σκέπτονταν οι άνθρωποι που ζούσαν, όταν επήλθε το γεγονός. Όσο η έρευνα βαθαίνει τόσο συχνότερα αποκαλύπτεται ότι εκείνο που σκέπτονταν οι άνθρωποι, όταν συνέβη το εξεταζόμενο γεγονός ήταν λανθασμένο. Ένα παράδειγμα μας δίνει ο γεωγράφος Matthieu Ghilardi -του οποίου έχουμε την τιμή να δημοσιεύουμε ένα συνοπτικό και πολύτιμο κείμενο- όταν αποδεικνύει ότι εκείνο που εννοούσαν οι αρχαίοι συγγραφείς όσον αφορά για τη γειτνίαση της Πέλλας με τη «θάλασσα», ήταν ότι βρισκόταν κοντά σε μια λίμνη. Η λίμνη (σε αντιδιαστολή προς τη θάλασσα) είναι το πραγματικό γεγονός -όπως το συνειδητοποιούμε με βάση τις πλέον πρόσφατες έρευνες- και εκείνο που πίστευαν οι αρχαίοι είναι το νομιζόμενο γεγονός, που διαψεύδεται με την αποκάλυψη του πραγματικού γεγονότος. Το ίδιο παρατηρούμε και με την εκπληκτική εργασία του αρχιτέκτονα Πέτρου Β. Δεβολή, η οποία τεκμηριώνει την πρόταση ότι ο άγιος Δημήτριος μαρτύρησε όχι εκεί όπου παραδίδουν γενιές ολόκληρες (δηλαδή κοντά στον μεταγενέστερο ναό του), αλλά στον Αϊ-Γιάννη, πίσω από την Αγία Σοφία. Φτάνουν τα δύο αυτά παραδείγματα, για να αντιληφθεί κανείς ότι δεν υφίσταται τίποτε «δεδομένο» στις σχέσεις μας με το παρελθόν: Μπορεί να ανατραπούν σε μια στιγμή, όπως και οι σχέσεις μας με οποιοδήποτε ζωντανό πράγμα.

Και τα άλλα κείμενα του παρόντος τόμου είναι αποκαλυπτικά: Το λαθρεμπόριο γλυπτών κατά τον 18ο αιώνα (Αντιγόνη Τζιτζιμπάση), το οδοιπορικό του Dominique Papety στο Άγιον Όρος (Αλέξανδρος X. Γρηγορίου), η νοσηρότητα της προσφυγικής κοινότητας Ρυσίου (Δέσποινα Ντίνα), το μέγαρο Νεδέλκου στην Εγνατία (Δάφνη Βλασακίδου και Στέλλα Λιάπη), το Λύκειο Ελ-ληνίδων (Μαρία Μπατσιούλα), οι επιχειρηματικές οικογένειες Νικολάίδη και Λαμνίδη (Ευφροσύνη Ρούπα) και η κάλπη των Ελλήνων (Γιώργος Αναστασιάδης), που μαζί με την παρουσίαση νέων βιβλίων (Γιώργος Κορδομενίδης) αποτελούν την ύλη του παρόντος τόμου της β’-γ’ περιόδου της εκδοτικής σειράς «Θεσσαλονικέων Πόλις», δηλαδή του 23ου κατά σειρά από τον Ιανουάριο του έτους 2000.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Βασιλική Βαρμαζη, Ιωάννης Μουρελος, Ευτέρπη Μαρκη, Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Πέτρος Δεβολής, Mathieu Ghilardi, Αντιγόνη Τζιτζίμπαση, Αλέξανδρος Γρηγορίου, Δέσποινα Ντίνα, Δάφνη Βλασακίδου, Στέλλα Λιάπη, Μαρία Μπατσιούλα, Ευφροσύνη Ρούπα, Γιώργος Αναστασιάδης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

8  Που ακριβώς μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος
Η «κατακόμβη» του Αι-Γιάννη των πιστών, το «νυμφαίο» των λογίων και η βυζαντινή τοπογραφία της Θεσσαλονίκης
Πέτρος Β. Δεβολής

56  Πόσο απείχε η Πέλλα από τη Θάλασσα
Η εξέλιξη τηw πεδιάδας της Θεσσαλονίκης από τη νεολιθική εποχή ως τις μέρες μας: Η περίπτωση του λιμανιού τηα αρχαίας Πέλλας
Matthieu Ghilardi

60  «Κολώναι, αγάλματα και άλλοι λίθοι…»
Λαθρεμπόριο γλυπτών κατά τον 18^ο αιώνα στη Θεσσαλονίκη. Αρχαιολογικά σχόλια σε επιστολή του βενετού προξένου της πόλης
Αντιγόνη Τζιτζιμπάση

76  Ένας Γάλλος ζωγράφος θαυμάζει τη Βυζαντινή τέχνη
Το οδοιπορικό του Dominique Papety στο Άγιο Όρος (1846)
Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου

98  Άρρωστοι στην Αρετσού
Η νοσηρότητα της προσφυγικής κοινότητας Ρυσίου (Καλαμαριά)και οι σχετικές με την υγεία αποφάσεις του συμβουλίου της των ετών (1938-1939)
Δέσποινα Ντίνα