Ημερομηνία έκδοσης:
Ιούνιος 2007

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 22
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 10.00

Εξώφυλλο: Παραλία Θεσσαλονίκης, από την οδό Μητροπολίτου Ιωσήφ μέχρι τον κινηματογράφο Εθνικόν, αρχές δεκαετίας 1950. Από το βιβλίο ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τεκμήρια Φωτογραφικού Αρχείου 1900 – 1980, Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας – Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης, 2006

EDITORIAL

Μπορεί η ιστορία να είναι ως ανάγνωσμα συγκλονιστική; Το ερώτημα απασχόλησε εδώ και είκοσι χρόνια ιστορικούς και λογοτέχνες, όταν έργα αμιγώς ιστορικά αλλά και έργα λογοτεχνικά με ιστορικό περιεχόμενο κυριάρχησαν στις εκδοτικές αγορές. Είναι ερώτημα υπαρκτό, αλλά αφορά την εμπορευματοποίηση των κειμένων, όχι τα ίδια τα κείμενα. Η εμπορευματοποίηση των κειμένων επιτυγχάνεται όπως και η εμπορευματοποίηση όλων των άλλων προϊόντων. Η διαφημιστική απόδοση ιδιοτήτων εν μέρει συμβολικών και εν μέρει φανταστικών συμβάλλει στην πώληση τους. Αλλά σε ό,τι αφορά τα καθεαυτού ιστορικά κείμενα, η ερώτηση, κατά πόσο μπορεί να είναι συγκλονιστικά ως αναγνώσματα, ενδέχεται να οδηγήσει σε παρερμηνείες. Στην ιστοριογραφία προέχει η μέθοδος (ωστόσο κυκλοφορούν βιβλία που γράφονται χωρίς μέθοδο). Ακολουθεί η διασταύρωση των πηγών (αν και διαφημίζονται βιβλία που περιφρονούν τις πηγές). Έπεται η προσπάθεια για την αναγωγή στο ιστορικό πλαίσιο (η οποία ωστόσο προϋποθέτει βαθιά γνώση των γενικών συνθηκών). Οι τρεις αυτές παράμετροι (μέθοδος, πηγές, αναγωγή στο ιστορικό πλαίσιο) επιδρούν κατά τρόπο που απαγορεύει στον ιστοριογράφο να γράφει προς τέρψιν του αναγνώστη. Με άλλα λόγια, αν ο ιστοριογράφος επιχειρήσει να σαγηνεύσει, ενδέχεται να πετύχειτον στόχο του, αλλά σε βάρος του περιεχομένου. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ιστοριογράφος μπορεί να παραβλέπει τις ανάγκες του αναγνώστη ούτε ότι μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του να γράψει έτσι ώστε να γίνεται κατανοητός μόνο από τους ομοτέχνους του.

Η μέση οδός οδηγεί σε ισορροπημένα κείμενα, αν και σπανίως σε μπεστ σέλερ. Σε ένα συλλογικό τόμο, όπως αυτός που ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του, υπάρχουν και άλλες ισορροπίες που πρέπει να τηρηθούν: χρονολογικές και θεματικές. Η βυζαντινή και η μεταβυζαντινή περίοδος -κολοσσιαίας σημασίας για μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη- διεκδικούν στον παρόντα τόμο τη λεόντειο μερίδα (Μαρία Χειμωνοπούλου, Ευαγγελία Αγγέλκου, Ευπραξία Δουλγκέρη, Άρης Παπάζογλου, Χρήστος Παπαδόπουλος, Moshe Faraggi και Minna Rozen). Μέσα από κτίσματα, εικόνες, μαρτυρίες αρχειακές και μαρτυρίες της παράδοσης, ο παρών τόμος εξετάζει ποικίλα θέματα της βυζαντινής και οθωμανικής περιόδου. Επισημαίνουμε ιδιαίτερα τη μελέτη της καθηγήτριας Minna Rozen για τους εμπορικούς ανταγωνισμούς στη Θεσσαλονίκη του 18ου αιώνα, βάσει των γαλλικών αρχείων ένα κείμενο που ασφαλώς προσφέρει στοιχεία σαγήνης ακόμη και για τον μη ειδικό αναγνώστη.

Ο τρόπος που το αυτοκίνητο καταγράφηκε στη λογοτεχνία και τη διαφήμιση (με την ανθολόγηση του Γιώργου Αναστασιάδη) ανοίγει ένα σημαντικό κεφάλαιο μικροϊστορίας της σύγχρονης περιόδου. Το παράρτημα του τόμου φιλοξενεί ένα πειραματικό εγχείρημα, τον συνδυασμό του ιστορικού με το σύγχρονο (Αστέριος Κουκούδης) πάνω στην ιστορία της εκπαίδευσης. Τέλος, το ζήτημα της οικοδόμησης σε παραδοσιακό αρχιτεκτονικό περιβάλλον (Δημήτριος Ζυγομαλάς) έχει -εκτός από τη θεωρητική- και μεγάλη πρακτική σημασία.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Βασιλική Βαρμαζη, Ιωάννης Μουρελος, Ευτέρπη Μαρκη, Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Μαρία Χειμωνοπούλου, Ευαγγελία Αγγέλκου, Ευπραξία Δουλγκέρη, Δημήτριος Ζυγομαλάς, Γιώργος Αναστασιάδης, Άρης Παπάζογλου, Χρήστος Παπαδόπουλος, Moshe Faraggi, Minna Rozen, Αστέριος Κουκούδης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
14  Η ψηφιδωτή γιρλάντα του τρούλου της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης
Μαρία Χειμωνοπούλου

24  Όψεις και μνημεία της Θεσσαλονίκης μέσα από παλιές καρτ ποστάλ
Ευαγγελία Αγγέλκου

30  Ιταλοκρητικές εικόνες, ένα σύνολο του 17-18^ου αιώνα
Ευπραξία Γ. Δουλγκέρη

42  Σύγχρονα κτίρια σε ιστορικό παρελθόν
Δημήτριος Ζυγομαλάς

ΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
60  Στη Θεσσαλονίκη τότε…
Γιώργος Αναστασιάδης

ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
102  Παναγία Καμαριώτισσα
Άρης Παπάζογλου

120  Η Άλωση του 1430 και η θεωρία της προδοσίας
Χρήστος Παπαδόπουλος