Ημερομηνία έκδοσης:
Ιούνιος 2004

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 14
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 6.00

Εξώφυλλο: Βλέπε το κείμενο “Ιστορία ενός αγάλματος”

EDITORIAL

Το δυτικό τμήμα του τείχους της Θεσσαλονίκης που χώριζε την πόλη από το λιμάνι της περνούσε από το οικοδομικό τετράγωνο που βρίσκονται σήμερα οι τράπεζες Πειραιώς, Ελλάδος και Εθνική, αλλά και τα γραφεία της «Θεσσαλονικέων Πόλεως». Ο Γ. Νεχαμά, ο μεγάλος αυτός ιστοριογράφος της Θεσσαλονίκης, σημειώνει ότι κατά το 19ο αιώνα το τμήμα αυτό του τείχους ήταν καλυμμένο από ένα μικρό λόφο, αποτελούμενο από αστικά λύματα. Προφανώς, οι κάτοικοι της παρακείμενης συνοικίας, που απλωνόταν εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο χώρος στάθμευσης της πλατείας Ελευθερίας, εναπόθεταν τα σκουπίδια τους δίπλα στο τείχος. Αλλά οι καταστηματάρχες και οι βιοτέχνες που εργάζονταν από την εξωτερική πλευρά του τείχους, στο χώρο που αργότερα ονομάσθηκε «Λαδάδικα», πρέπει να απόθεταν και εκείνοι τα σκουπίδια τους δίπλα στο τείχος. Έτσι, με τις συνεχείς εναποθέσεις λυμάτων δημιουργήθηκε ο σκουπιδόλοφος, που εξαλείφθηκε μόνον με την κατεδάφιση του τείχους (περί το 1870). Οι κάτοικοι έβρισκαν πιο εύκολο να αναρριχώνται στο σκουπιδόλοφο, παρά να περνούνε από τις πύλες. Δεν γλίτωναν μόνον την απόσταση, αλλά και τις διατυπώσεις.

Αυτή είναι, προς το παρόν, η μοναδική μαρτυρία που εξηγεί για ποιο λόγο οι γάτες ουδέποτε ευδοκίμησαν στην περιοχή των Λαδάδικων: πελώρια τρωκτικά έζησαν και μεγάλωσαν εκεί επί γενιές, τρεφόμενα από τα αστικά λύματα. Αλλά αν αυτό συνέβη με το μικρό λόφο, τι συμβαίνει άραγε με τις δεκάδες ανεξέλεγκτες χωματερές που «λειτουργούν» στο νομό Θεσσαλονίκης και όπου αποστέλλουμε τα σκουπίδια μας με την ίδια αμεριμνησία που οι πρόγονοί μας άφηναν τα δικά τους δίπλα στο τείχος; Μ’ αυτό το ερώτημα ξεκινήσαμε το αφιέρωμα «σκουπίδια και απόβλητα της Θεσσαλονίκης», για το οποίο ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι δεν έχει μόνον ιστορική, αλλά και σύγχρονη διάσταση.

Το τεύχος φιλοξενεί, επίσης, εξαιρετικές μελέτες: οι τοιχογραφίες του Γ. Δούκα στο ναό του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, η κατοικία του άγνωστου Κεμάλ Αλλατίν στην οδό Ακροπόλεως, η αρχαία μεταλλευτική δραστηριότητα στη Βόρεια Ελλάδα, οι αρχαίες και νεότερες μακεδονικές δυναστείες της Αιγύπτου, το όπιο της Θεσσαλονίκης και η (σχεδόν ανθρώπινη) ιστορία της ανεύρεσης, της κλοπής και της επιστροφής ενός γυναικείου αγάλματος. Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει η μελέτη για την επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων στην πρόσκληση τροχαίων ατυχημάτων στη Θεσσαλονίκη. Επισημαίνουμε ακόμη την συνέντευξη του Αστέριου Πύρ ρου για την ιστορία του σχολείου «Ρήγας Φεραίος», στο οποίο φοίτησαν χιλιάδες Θεσσαλονικείς.

Τα κείμενα του τεύχους έγραψαν δέκα επιστήμονες, με ισάριθμες διαφορετικές ειδικότητες. Η Θεσσαλονίκη, αυτή η «ανεξάντλητη πόλη» (κατά Γ. Αναστασιάδη), είχε πάλι την τιμητική της.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Βασιλική Βαρμαζη, Ιωάννης Μουρελος, Ευτέρπη Μαρκη, Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Μιχάλης Βαβελίδης, Νίκος Βαρδιάμπασης, Ευαγγελία Βαρέλλα, Φωκίων Βοσνιάκος, Πολυξένη Γεωργάκη, Γεώργιος Δαουτόπουλος, Γιάννης Κεσσόπουλος, Ευτέρπη Μαρκή, Μυρτώ Πυροβέτση, Γιώργος Φουστέρης, Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΕΛΕΤΕΣ:ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΣΑΝ ΑΓΑΛΜΑΤΑ
10  Οι τοιχογραφίες του Γιώργου Δούκα στον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο Θεσσαλονίκης
Γεώργιος Φουστέρης

38  Το σπίτι της οδού Ακροπόλεως 13, στην Άνω Πόλη Θεσσαλονίκης
Πολυξένη Γεωργάκη

74  Κοιτάσματα χρυσού και αρχαία μεταλλευτική δραστηριότητα στη Μακεδονία και τη Θράκη
Μιχάλης Βαβελίδης

94  Δύο μακεδονικές δυναστείες στην Αίγυπτο
Νίκος Βαρδιάμπασης

106  Το όπιο της Θεσσαλονίκης-Άνοδος και πτώση ενός φημισμένου προϊόντος
Ευαγγελία Α. Βαρέλλα

114  Η ιστορία ενός αγάλματος
Ευτέρπη Μακρή

120  Επίδραση των περιβαλλοντικών παραγόντων στην πρόκληση τροχαίων ατυχημάτων στο νομό Θεσσαλονίκης
Φωκίων Βοσνιάκος