Ημερομηνία έκδοσης:
Απρίλιος 2003

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 10
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 6.00

Εξώφυλλο: “Πλατεία Δικαστηρίων”, Θεσσαλονίκη 1936. Ελαιογραφία σε ξύλο, 76,5 x 76,5 εκ. , Συλλογή Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης

EDITORIAL

Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Πολύκλειτου Ρέγκου, εβδομήντα χρόνια από την Δ’ Βαλκανική Διάσκεψη, πενήντα χρόνια από την εκλογή της πρώτης ελληνίδας βουλευτή είναι κρυφές επέτειοι της Θεσσαλονίκης που πρέπει να γιορταστούν. Κι αν δεν μπορούμε να τις γιορτάσουμε, τουλάχιστον ας τις θυμηθούμε. Ας θυμηθούμε αυτόν τον υπέροχο πίνακα του Ρέγκου, με τους μοναχούς γύρω από την Τράπεζα, κι εκείνο το μοναδικό τοπίο της πλατείας Δικαστηρίων του 1936. Ας θυμηθούμε τον σκληρό αλλά και γραφικό προεκλογικό αγώνα του 1953, όταν για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία γυναίκες έθεσαν υποψηφιότητα για βουλευτική έδρα στην αναπληρωματική εκλογή της Θεσσαλονίκης. Κι έστω και αχνά, ας ανατρέξουμε στη Βαλκανική Διάσκεψη, με τον Παπαναστασίου, την υψηλότερη συνάντηση κορυφής που θα έχει πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη, μέχρι τη Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα φιλοξενηθεί εφέτος.

Αλλά δεν είναι μόνο για τις κρυφές επετείους της πόλης που σας καλούμε κοντά μας. Είναι οι γλαφυρές πλευρές της μικρόιστορίας, οι μυστηριώδεις βαλίτσες του Αμπντούλ Χαμίντ, που μεταφέρονται σε μια έπαυλη της πόλης. Είναι ένας άγνωστος, παράξενος κοσμοπολίτης Θεσ- σαλονικιός, που καταγράφει τη συνομιλία του με το μεγιστάνα Χένρι Φορντ. Είναι οι επίδοξοι εθνοσωτήρες του μεσοπολέμου, που η έρευνα τους ανασύρει μέσα από ξεχασμένα καταστατικά για να εξετάσει τις προθέσεις και τις ενέργειές τους. Είναι το ποδόσφαιρο στην κατοχή, αφού ούτε και τότε σταμάτησαν οι παίκτες να παίζουν και οι φίλαθλοι να συρρέουν στα γήπεδα. Είναι η ιστορία του σιδηροδρομικού που διέσωζε Εβραίους από τη διαδρομή για τα στρατόπεδα του ολέθρου και που ωστόσο δεν τιμήθηκε. Είναι η ιστορία μιας διακοσμητικής φιγούρας ηλικίας πολλών αιώνων που θα τη ζήλευαν οι σύγχρονοι σχεδιαστές. Είναι ένα ιερό που ανασκάφτηκε ανάμεσα στις λίμνες, στους πρόποδες του Βερτίσκου, ανάμεσα στην ομίχλη. Είναι τα υπερώα τριών βυζαντινών ναών και τα ερωτηματικά που γεννούν. Είναι ακόμη και η έμπνευση να μελετηθούν οι τηλεφωνικοί κατάλογοι ως πηγή ιστορίας και μικρόιστορίας και να δουλευτούν με τρόπο που να ζωντανεύουν οι παλαιές μορφές της πόλης, τα ξεχασμένα πρόσωπα, τα κτίρια που δεν υπάρχουν πια. Είναι η παρεξηγημένη ιστορία των Βλάχων, που πονάει μια πόλη με έντονη βλαχική παρουσία.

Είναι όλα αυτά που καταθέτουμε ενώπιον σας. Νέοι επιστήμονες και παλαιότεροι ερευνητές, ο καθένας σε διαφορετικό χώρο και με διαφορετικά ερεθίσματα, πρόσωπα που δεν γνωρίζονται ίσως μεταξύ τους και ενδέχεται να μη συναντηθούν ποτέ, ενώνουν μέσα από τις σελίδες που ακολουθούν τις δυνάμεις τους ενάντια στη συνομωσία της λήθης, ενάντια στην ισοπέδωση της μνήμης, συνεχίζοντας το έργο των παλαιότερων ερευνητών, διαλύοντας τις ομίχλες και τα σκοτεινά σημεία.

Δεν είναι μόνο για τις κρυφές επετείους που σας καλούμε κοντά μας. Είναι και για τη χαρά να ανακαλύπτουμε μαζί την ομορφιά και τη σοφία που κρύβονται ολόγυρά μας κι άλλοτε μένουν σιωπηλές, άλλοτε μας γνέφουν με νόημα, εκείνο το απόκρυφο νόημα που —όπως είπε ο ποιητής— «δίνουν στα ερείπια οι άνθρωποι».

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Βασιλική Βαρμαζη, Ιωάννης Μουρελος, Ευτέρπη Μαρκη, Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Ελένη Αμπατζή, Γιώργος Αναστασιάδης, Αναστάσιος Αντωνάρας, Άγγελος Βάσσος, Ευθυμία Γεωργιάδου-Κουντουρά, Δημήτριος Γόλης, Γιάννης Καρατζόγλου, Αστέριος Λιούτας, Ιωάννης Παπαδημητρίου, Ευφροσύνη Ρούπα, Αναστάσιος Τάντσης, Θεοδόσης Τσιρώνης, Ευάγγελος Χεκίμογλου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

11  Οι Μυστηριώδεις Βαλίτσες του Αμπντούλ Χαμίντ
Ο θρύλος της περιουσίας του έκπτωτου σουλτάνου και η πραγματική της τύχη
Μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, με πολλούς αντιπάλους, αλλά και φανατικούς υπερασπιστές
Ευάγγελος Χεκίμογλου

21  Συνέντευξη του Χένρι Φορντ στον Βασίλη Κράλλη
Ευφροσύνη Ρούπα & Ευάγγελος Χεκίμογλου

31  Επίδοξοι Εθνοσωτήρες στη Θεσσαλονίκη (1925-1934)
Θεοδόσης Τσιρώνης

41  Η Ποδοσφαιρική Ζωή στην Κατοχική Θεσσαλονίκη ( Απρίλιος 1941-Απρίλιος 1942)
Δημήτριος Χρ. Γόλης

53  Μαρτυρίες και Ντοκουμέντα απο τα Χρόνια της Γερμανικής Κατοχής
Ιωάννης Δημ. Παπαδημητρίου

61  Πριν από Πενήντα Χρόνια: Στην Εποχή της Ελένης Σκούρα
Η αναπληρωματική εκλογή της Θεσσαλονίκης (18.01.1953)
Γιώργος Αναστασιάδης

77  Πώς ένας λαγός από τη Συρία βρέθηκε στο Δίον
Αναστάσιος Αντωνάρας