Ημερομηνία έκδοσης:
Οκτώβριος 2001

Γλώσσα: Ελληνικά
Σχήμα/Διαστάσεις: 21 x 28
Τεύχος: 6
ISSN: 1108-5452
Τιμή: € 6.00

EDITORIAL

Ποιοι άλλοι ζούνε μαζί μας

Τον ισχυρισμό ότι οι αρχαίοι ζούνε μαζί μας, όπως επιγράφεται το πρώτο μέρος του παρόντος τεύχους, δύσκολα μπορεί κανείς να τον αμφισβητήσει. Δεν είναι μόνο τα αρχαιολογικά ευρήματα 6.000 χρόνων. Εδώ και αρκετό καιρό, οι αρχαιότητες έχουν πάψει να αποτελούν υπόθεση των αρχαιολόγων. Το ενδιαφέρον απλώνεται στην εκπαίδευση, στις καλές και εφαρμοσμένες τέχνες, στις θετικές επιστήμες. Μια γενιά παιδιών έχουν ήδη λάβει μαθήματα περιβαλλοντικής αγωγής, μαθαίνοντας -με όλα τα εμπόδια- πράγματα θαυμαστά, που για τους παλαιότερους παρέμειναν δια βίου άγνωστα.

Μερικές φορές βλέπουμε τα αρχαία μάρμαρα και τα ψηφιδωτά και η αίσθηση του παρελθόντος γίνεται κοντινή. Έτσι ήταν και για τους παλαιότερους το θέαμα του εβραϊκού νεκροταφείου, που απλωνόταν στη σημερινή πανεπιστημιούπολη. Ο τόπος του πανεπιστημίου, ως κοιμητηριακός χώρος ειδωλολατρών, χριστιανών και εβραίων της Θεσσαλονίκης, καλύπτει το δεύτερο τμήμα του τεύχους. Αποτελεί την εναρκτήρια συμβολή μας στην 75η επέτειο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Στο επόμενο τεύχος θα φιλοξενήσουμε και άλλες πρωτότυπες εργασίες.

Κρυμμένα μοναστήρια είναι γεμάτη αυτή η πόλη. Το πιστοποιούν έγγραφα, που υπέγραψαν χριστιανοί ιερωμένοι, μουσουλμάνοι δικαστές, αλλά κι επιχειρηματίες, έμποροι και τεχνίτες. Άγνωστοι περιηγητές την έχουν επισκεφτεί και έχουν δημοσιεύσει τις εντυπώσεις τους, σε γλώσσες ξένες και σε σελίδες δύσβατες. Το τρίτο μέρος του παρόντος τεύχους είναι αφιερωμένο ακριβώς στις παγίδες του χώρου και του χρόνου, αλλά και στην ευχαρίστηση των ανακαλύψεων που μας επιφυλάσσουν οι νέες ιστορικές πηγές.

Το τέταρτο μέρος αφορά τα δάνεια που πήραμε από άλλες πόλεις ή και από άλλες χώρες. Δάνεια σε χρήματα, σε τραγούδια, σε εμπορικό δυναμικό. Τράπεζες, κινηματογράφος και έμποροι. Από την Αθήνα, την Καλκούτα και τη Χίο, πολιτισμικά στοιχεία ενίσχυσαν τη Θεσσαλονίκη .

Το τελευταίο μέρος είναι ένα δάνειο από το παρελθόν. Δάνειο που έλαβε το “Θεσσαλονικέων Πόλις” από παλαιά τοπικά περιοδικά και εφημερίδες. Δάνειο που το παίρνεις εύκολα, γιατί αυτοί που ασχολήθηκαν με την ιστορία της πόλης στο παρελθόν, δεν ζούνε πια. Αφορά μικρά και ξεχασμένα δημοσιεύματα, γραμμένα από άγνωστους ή ξεχασμένους φιλίστορες. Δάνειο που το παίρνεις εύκολα, αλλά που σε δεσμεύει να το επιστρέψεις στις γενιές που έρχονται. “Στην πραγματικότητα”, έγραφε ο Βασίλειος Μπάρσκυ, που επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη σχεδόν πριν από 300 χρόνια, “η πόλη φημίζεται λιγότερο για την ομορφιά της και περισσότερο για τη μακρά ιστορία της και το γεγονός ότι αποτελεί θαλάσσιο και χερσαίο κόμβο”. Τι γράφουν άραγε για μας οι σύγχρονοι περιηγητές;

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Εκδότης
Ευάγγελος Χεκίμογλου

Εκδοτική Επιτροπή
Πολυξένη Αδάμ – Βελένη, Γιώργος Αναστασιάδης, Ευαγγελία Βαρελλα, Ευτέρπη Μαρκη, Χαράλαμπος Παπαστάθης

Συνεργάτες
Βασίλης Αγιαννίδης, Ελένη Αμπατζή, Κατερίνα Δημητριάδου, Κωνσταντία Κίσκηρα, Ελένη Λαμπροθανάση-Κοραντζή, Θάλεια Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου, Ευτέρπη Μαρκή, Μαρία Παππά, Στέλλα Σαλέμ, Ευάγγελλος Χεκίμογλου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

11 Προίστορική Θεσσαλονίκη-Πρώιμες Κοινότητες στην Ενδοχώρα του Θερμαϊκού
Μαρία Παππά

27 Ρωμαϊκά Ψηφιδωτά στο Κέντρο της Θεσσαλονίκης
Ελένη Ευαγγελία Λαμπροθανάση-Κοραντζή

35 Η Παιδαγωγική Αξιοποίηση του Ιστορικού Χώρου της Αρχαίας Αγοράς της Θεσσαλονίκης από Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας-μια πρόταση εκπαιδευτικής παρέμβασης
Κατερίνα Δημητριάδου

47 Παλαιοχριστιανικές και Βυζαντινές Αρχαιότητες στην Πανεπιστημιούπολη
Ευτέρπη Μάρκη

57 Το Παλιό Εβραϊκό Νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης
Στέλλα Σάλεμ

79  Ήταν ο Άγιος Μηνάς Μοναστήρι;
Θάλεια Σ. Μαντοπούλου-Παναγιωτοπούλου

103  Ο Βασίλειος Μπάρσκυ στη Θεσσαλονίκη, 1726
Της Σύνταξης

107  Η Θεσσαλονίκη στα 1847 και η Πρώτη Αμερικάνικη Διείσδυση στα Βαλκάνια
Κωνσταντία Π. Κισκήρα