ΒΟΛΤΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Οι σκύλοι της Αριστοτέλους είναι κι αυτοί πολίτες της πόλης και μοιάζει οι συμπολίτες τους άνθρωποι να έχουν εξοικειωθεί με την ιδιότητά τους αυτή. Βέβαια οι δύο πλευρές έχουν καταφανώς διαφορετική οπτική για το περιεχόμενο και τους όρους της συμβίωσης, πράγμα που όμως δεν φαίνεται να επηρεάζει την ισορροπία της. Αυτό που χρόνια παρατηρώ και προσπαθώ να καταλάβω είναι η οπτική των σκύλων. Θα εικονογραφήσω τα συμπεράσματά μου με στιγμιότυπα.

Kαθημερινά διασχίζω τουλάχιστον τέσσερις φορές το τμήμα της Αριστοτέλους που ενώνει την πλατεία με την Τσιμισκή, όπου και το σπίτι μου. Για περισσότερο από μισόν αιώνα μπορώ να παρακολουθώ την αλλαγή της ανθρωπογεωγραφίας του κεντρικού αυτού άξονα της πόλης, ζωντανή απεικόνιση των μεταβολών στην κοινωνική, πολιτική, οικονομική και επιδημιολογική ζωή της. Αυτό που παραμένει σταθερό είναι η ζωογεωγραφία της. Μιλώ για τη διαχρονική παρουσία των σκύλων της Αριστοτέλους. Μοναδική εξαίρεση υπήρξε η σημειακή εμφάνιση του γνωστού αγριόχοιρου στη νυχτερινή, ερημωμένη από το lock down πλατεία, όπου ο μοναδικός σκύλος της υπηρεσίας, αντικρίζοντας από μακριά το θηρίο, φρονίμως υποχώρησε πλαγίως, κάνοντας πως δεν βλέπει – πράγμα που άλλωστε οι δημοτικές αρχές είχαν συστήσει σε όλους τους πολίτες.

Οι σκύλοι της Αριστοτέλους είναι κι αυτοί πολίτες της πόλης και μοιάζει οι συμπολίτες τους άνθρωποι να έχουν εξοικειωθεί με την ιδιότητά τους αυτή. Βέβαια, οι δύο πλευρές έχουν καταφανώς διαφορετική οπτική για το περιεχόμενο και τους όρους της συμβίωσης, πράγμα που όμως δεν φαίνεται να επηρεάζει την ισορροπία της. Αυτό που χρόνια παρατηρώ και προσπαθώ να καταλάβω είναι η οπτική των σκύλων. Θα εικονογραφήσω τα συμπεράσματά μου με στιγμιότυπα.

Το τμήμα της οδού Μητροπόλεως που διασχίζει την Αριστοτέλους εξυπηρετείται συνήθως από τρεις σκύλους. Οι δύο από αυτούς φροντίζουν για την εύρυθμη ροή των αυτοκινήτων. Όταν δεν έχει πολλή κίνηση, κάθονται στην άκρη του πεζοδρομίου και, κάνοντας πως λαγοκοιμούνται, επαγρυπνούν. Μόλις κρίνουν ότι εμφανίζεται κάποια ανωμαλία, με ένα πνιχτό γαύγισμα για σύνθημα, πετάγονται όρθιοι και τρέχοντας σε απόσταση ενός τετάρτου ουράς δίπλα στις ρόδες του επισημασμένου οχήματος, γαυγίζουν δυνατά και το ακολουθούν επίμονα και μάλλον οργισμένα, μέχρις ότου αυτό εξέλθει από την περιοχή ελέγχου τους. Αμέσως μετά ξαναγυρίζουν ήρεμοι στη βάση τους και, όρθιοι πια, αλλά σε ετοιμότητα, στρέφονται προς την αντίθετη κατεύθυνση, περιμένοντας τον επόμενο, κατά την άποψή τους, ενοχλητικό. Ο τρίτος σκύλος είναι αρμόδιος για την επιβίβαση των επιβατών στα λεωφορεία. Κάθεται υπομονετικά στη στάση, ανάμεσα στα πόδια εκείνων που περιμένουν, στραμμένος προς τα εκεί που θα εμφανιστεί το επόμενο της γραμμής. Πότε πότε κάποια καθισμένη στον πάγκο γιαγιά ανταλλάσσει δυο τρεις κουβέντες μαζί του ή και του δίνει κάτι καλό. Οι υπόλοιποι αναμένοντες δεν του δίνουν πολλή σημασία, θεωρώντας προφανώς δεδομένη την παρουσία του εκεί. Όταν εμφανιστεί το λεωφορείο, σηκώνεται όρθιος, στέκεται ακριβώς κάτω από την είσοδο του οχήματος και με τεταμένη προσοχή, ανεμίζοντας ελαφρά την ουρά, εποπτεύει την επιβίβαση του κοπαδιού. Όταν μπει και ο τελευταίος επιβάτης και κλείσει η θύρα, ξαναγυρίζει στο πόστο του και στραμμένος, όπως και όλη η ανθρώπινη ομάδα, πάλι προς την άλλη μεριά, περιμένει το επόμενο.

Αντίστοιχη, αλλά κάπως διαφοροποιημένη, καθώς εκεί δεν υπάρχει στάση λεωφορείων, είναι και η εξυπηρέτηση του τμήματος της οδού Τσιμισκή εκεί που διασχίζει εγκαρσίως την Αριστοτέλους. Εδώ οι αγαπημένες θέσεις των σκύλων είναι οι πολυάνθρωπες διαβάσεις των πεζών. Όταν δεν επιδίδονται σε υπηρεσιακή δραστηριότητα, οι σκύλοι ξαπλώνουν στην άκρη του πεζοδρομίου, εκεί που ξεκινάει η διάβαση. Δεν μοιάζει να ενοχλούνται καθόλου όταν, μόλις ανάψει το πράσινο για τους πεζούς, ένα ποδοβολητό από εξήντα, εβδομήντα ή ογδόντα ανθρώπινα πόδια περνούν από δίπλα ή από επάνω τους. Ούτε και οι άνθρωποι, βέβαια, μοιάζει να αντιλαμβάνονται κάτι το ιδιαίτερο σε αυτό. Γνωρίζουν και οι δύο πλευρές ότι, όταν χρειαστεί, οι σκύλοι θα είναι εκεί για να αντιμετωπίσουν το όποιο πρόβλημα. Αν και, όταν οι σκύλοι αποφασίσουν να περάσουν απέναντι, τοποθετούνται στο μέσο της ανθρώπινης ομάδας που κοιτάζει τον σηματοδότη περιμένοντας. Μόλις ανάψει το πράσινο και η ομάδα κινηθεί, οι ίδιοι περπατούν στον ίδιο ρυθμό –ποτέ δεν τρέχουν μπροστά– μέχρις ότου βρεθούν απέναντι. Εδώ γνωρίζουν ότι οι άνθρωποι ξέρουν καλύτερα.

Εκτός από το οδόστρωμα κυκλοφορίας αυτοκινήτων οι σκύλοι εποπτεύουν και τον πεζόδρομο. Μόλις δουν παραβάτη να κυκλοφορεί με τροχοφόρο, έστω και με δίκυκλο καρότσι, στην επιφάνεια την προορισμένη για τους πεζούς, αγανακτούν και με έμφαση του δίνουν να καταλάβει ότι πρέπει να εγκαταλείψει το συντομότερο δυνατόν τον χώρο. Παλαιότερα, όταν είχαν πρωτοεμφανιστεί αλλοεθνείς πρόσφυγες με πρωτόγνωρα για τους σκύλους χαρακτηριστικά, είχαν και με αυτούς τις αντιρρήσεις τους, αλλά με τον καιρό κατάλαβαν και αποδέχτηκαν και γι’ αυτούς το καθεστώς του δημότη.

Τι κάνουν οι σκύλοι της Αριστοτέλους όταν δεν βρίσκονται σε υπηρεσιακή ετοιμότητα; Ξαπλώνουν αμέριμνοι στο πιο πολυάνθρωπο πέρασμα, αν είναι δυνατόν σε στενωπό. Οι διαβάτες πρέπει να τους παρακάμψουν, ή να περάσουν προσεκτικά από επάνω τους. Είμαι σίγουρος ότι έχει εντυπωθεί στη συνείδησή τους το σχήμα «άνθρωπος δεν πατάει ουρά ή πόδια σκύλου». Αυτό το συνάγω από την αυτονόητη απάντηση στο ερώτημα αν άνθρωπος θα έπεφτε να κοιμηθεί σε λιβάδι όπου βόσκει κοπάδι αλόγων ή βουβαλιών. Βέβαια, μπορούν να επιλέξουν και άλλα κατάλληλα σημεία αναπαυτικού διαλείμματος. Για παράδειγμα, στο δροσερό εσωτερικό καταστήματος καλλυντικών, συμμετρικά στον άξονα εισόδου και εξόδου των πελατών. Ή, πιο πέρα, κατά μήκος πλευρικού βιβλιοστασίου γνωστού βιβλιοπωλείου, ακριβώς απέναντι από το ταμείο. Για τον συγκεκριμένο πελώριο μαλλιαρό σκύλο πληροφορήθηκα από τους ταμίες ότι συχνάζει εκεί όταν σφίξει η μεσημεριανή ζέστη, αλλιώς έχει τη θέση του στο πεζοδρόμιο απέναντι από τη θύρα εισόδου. Δεν τους ενοχλεί καθόλου, είναι πολύ ήσυχος.

Οι σκύλοι της Αριστοτέλους παρακολουθούν ανελλιπώς τις πολιτιστικές ή πολιτικές εκδηλώσεις της περιοχής. Δεν υπάρχει διαδήλωση της οποίας να μην προηγείται μεγάλος σκύλος, κρατώντας την ουρά του επίσημα υψωμένη και ακίνητη, κοιτάζοντας πότε πότε προς τα πίσω για να διαπιστώσει αν η πορεία τον ακολουθεί. Όταν ο ανθρώπινος ποταμός σταματήσει για την εκφώνηση ρυθμικών συνθημάτων, τότε και ο σκύλος κάθεται και ακούει προσεκτικά. Κατά την προετοιμασία εξέδρας για τη μαθητική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου οι σκύλοι συνεργάζονται με την αστυνομία και τα συνεργεία του Δήμου. Στις γιορτές των Χριστουγέννων χορωδίες ψέλνουν τα κάλαντα στη διεύρυνση του πεζοδρομίου Τσιμισκή και Αριστοτέλους. Στο δεξιό άκρο ομάδας χορωδούντων μαθητών στεκόταν κοριτσάκι και δίπλα της καθόταν και παρακολουθούσε ακίνητος τεράστιος σκύλος – καθιστός είχε το μπόι της. Κάποια στιγμή κάτι απέναντι δεξιά τράβηξε την προσοχή του και γαύγισε άπαξ πνιχτά. Το κοριτσάκι γύρισε προς το μέρος του, έβαλε το δάχτυλο στο στόμα και του είπε επιτακτικά «σουτ!» Ο σκύλος υπάκουσε ασυζητητί και προσηλώθηκε πάλι στα κάλαντα. Στο άνω πέταλο της πλατείας γίνονται συχνά επιδείξεις ακροβατικών χορών από νεαρούς. Η μουσική στη διαπασών, ο κόσμος σε συμπαγή κύκλο γύρω από τους χορευτές. Σκύλος, μέγας το δέμας και με τάχατες άγρια μορφή, έχει τρυπώσει διακριτικά μέσα από το ανθρώπινο φράγμα στο κέντρο του κύκλου.

Βορειο-δυτικο-ευρωπαίοι τουρίστες που κατέρχονται την Αριστοτέλους για να θαυμάσουν τον Όλυμπο δεν θεωρούν, με τα μέτρα της πατρίδας τους, καθόλου αυτονόητη την εκεί παρουσία των μεγάλων αδέσποτων σκύλων – όπως τη θεωρούν οι άνθρωποι-δημότες της πόλης της Θεσσαλονίκης. Μετά από κάποια διστακτικά καχύποπτα βλέμματα, βαδίζουν σε απόσταση ασφαλείας από το θηρίο, αλλά κοντοστέκονται όταν αυτό, στο πέρασμά τους, στρέφεται ανάσκελα σε στάση υποταγής και θωπείας. Γελώντας πλησιάζουν και ο σκύλος δέχεται να ποζάρει για αναμνηστικές φωτογραφίες.

Οι σκύλοι της Αριστοτέλους έχουν αποκωδικοποιήσει σωστά τη σημασία και τη χρησιμότητα των ποδόμακτρων έξω από τις εισόδους των πολυκατοικιών και των καταστημάτων. Οι άνθρωποι δεν δίνουν σημασία στα πατάκια αυτά, ούτε στέκονται ούτε ξαπλώνουν επάνω τους, απλώς τα αγνοούν. Κατά συνέπεια τα ποδόμακτρα είναι εκεί για τους σκύλους, για να βρίσκουν στεγνό, όχι παγωμένο στρώμα τις υγρές και κρύες χειμωνιάτικες μέρες και νύχτες. Απόδειξη ότι το μέγεθός τους είναι προσαρμοσμένο στις σκυλομετρικές διαστάσεις ενός μεγάλου σκύλου ή δύο μικρών. Οι πελάτες των σαντουιτσάδικων ή οι ένοικοι των πολυκατοικιών πρέπει να περάσουν προσεκτικά επάνω από τον κοιμισμένο σκύλο για να μη τον ξυπνήσουν, αν και διαπίστωσα ότι συχνά αυτός είναι ξύπνιος, απλώς δεν κάνει τον κόπο να μισανοίξει τα βλέφαρα. Στην περίπτωση των σαντουιτσάδικων η θέση του ποδόμακτρου έχει και μια άλλη λειτουργικότητα. Ο εισερχόμενος και πάλι εξερχόμενος επάνω από τον σκύλο πελάτης ενδέχεται να φιλοτιμηθεί να δώσει κάτι και στον θυροφύλακα. Εδώ, νομίζω, ισχύει το σκυλο-νοητικό σχήμα «σαντουιτσάδικο είναι μέρος όπου μπαίνουν άνθρωποι με άδεια χέρια και βγαίνουν κρατώντας κάτι φαγώσιμο – και δίνουν πότε πότε και σε σκύλο».

Αυτό που με στεναχωρεί είναι η προσωρινή, συνήθως για λίγους μόνο μήνες, παρουσία των ίδιων σκύλων στην περιοχή της Αριστοτέλους. Δεν μου αρέσει να σκέφτομαι από πού έρχονται όταν φθάνουν και πού πάνε όταν φεύγουν. Κανείς τους δεν μπόρεσε να μου απαντήσει αυτό το ερώτημα.