fbpx

logo

Μίκης Θεοδωράκης

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Ο Μίκης Θεοδωράκης και η Θεσσαλονίκη

Του Μάκη Τρικούκη
Συγγραφέα

Από το αφιέρωμα “Ο Μίκης της Θεσσαλονίκης” του τεύχους 54 του ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ

Το 1959 ήμουν πρωτοετής φοιτητής της Νομικής Σχολής στη Θεσσαλονίκη. Τα μεσημέρια, όταν τέλειωναν τα μαθήματά μας, επέστρεφα στο σπίτι μου με μια συμφοιτήτριά μου, γιατί μέναμε στην ίδια γειτονιά, Πύργο, για να ανέβουμε μετά την οδό Ευζώνων, καθώς τα σπίτια μας ήταν πάνω από τη λεωφόρο Στρατού. Σαν φτάναμε ωστόσο στη διασταύρωση της παραλιακής λεωφόρου με την οδό Αιμιλίου Ριάδη, στεκόμασταν πάντα σε μια εξοχική ταβέρνα που βρισκόταν εκεί και είχε στην είσοδό της ένα τζουκ-μποξ με μεγάλη ποικιλία δίσκων μουσικής. Τα τζουκ-μποξ ήταν τότε η εφεύρεση της εποχής, και δεν υπήρχε μικρό ή μεγάλο κέντρο διασκέδασης που να μην διαθέτει είτε στην είσοδό του είτε σε κάποια αίθουσα ένα τέτοιο μηχάνημα. Το τζουκ-μποξ λοιπόν είχε μια ειδική υποδοχή, στην οποία έριχνε κανείς ένα κέρμα και πατούσε ένα κουμπί με το όνομα του δίσκου που ήθελε να ακούσει.

Οι δυο μας προτιμούσαμε πάντα τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, ενός νέου συνθέτη, το όνομα του οποίου είχε διαδοθεί ήδη στο πανελλήνιο. Σε λίγο, η αρρενωπή φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, τραγουδιστή το όνομα του οποίου είχε επίσης γίνει τότε γνωστό, κυριάρχησε στη γύρω ατμόσφαιρα.

Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, Μέρα Μαγιού σε χάνω...

Δεν ήταν βέβαια η πρώτη φορά που ακούγαμε αυτούς τους στίχους, μας ήταν ήδη γνωστοί από την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο ποίημα έχοντας δει τη φωτογραφία μιας μάνας να θρηνεί τον σκοτωμένο γιο της στην άσφαλτο της Εγνατίας, που είχαν δημοσιεύσει οι εφημερίδες. Το εντυπωσιακό μάλιστα στην τότε ποίησή του ήταν ότι έδινε λυρική διάσταση σε γεγονότα θλιβερά και αποτρόπαια, όπως η εντολή που είχε δώσει ο πρωθυπουργός της χώρας, Ιωάννης Μεταξάς, στην αστυνομία Θεσσαλονίκης τον Μάη του 1936 να χτυπήσουν “στο ψαχνό” τους απεργούς καπνεργάτες της πόλης, που διαδήλωναν άοπλοι, διεκδικώντας τα δικαιώματά τους. Το αποτέλεσμα ήταν να αφήσουν πολλούς νεκρούς στον κεντρικότερο δρόμο της πόλης, την Εγνατία.

Την επόμενη χρονιά πήγαμε με την ίδια φίλη να ακούσουμε μια συναυλία που έδωσε ο Θεοδωράκης με τον Μπιθικώτση σε ένα θερινό σινεμά που υπήρχε τότε ανάμεσα σε μερικές όμορφες βίλλες στη δεξιά πλευρά του δρόμου από τον Λευκό Πύργο προς τα ανατολικά. Την εποχή εκείνη δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι πολύ αργότερα θα δενόμουν με στενή φιλία με τον μεγάλο μας συνθέτη. Οι περιπέτειες της Αριστεράς συνέβαλαν ασφαλώς στη φιλία αυτή, πρόκειται όμως για μιαν άλλη ιστορία, που δεν είναι της στιγμής.

Δεν πρέπει άλλωστε να μας διαφεύγει ότι ο Μίκης Θεοδωράκης είχε παλιές φιλίες με πολλούς Θεσσαλονικείς, αξίζει μάλιστα να θυμηθούμε ότι είχε στενό φιλικό δεσμό με τον ποιητή Μανώλη Αναγνωστάκη, στο λογοτεχνικό περιοδικό Κριτική του οποίου δημοσίευσε και ένα άρθρο για τη μουσική. Ο Μίκης μάλιστα μελοποίησε και αρκετά ποιήματα του Αναγνωστάκη, ανάμεσα στα οποία και το «Δρόμοι παλιοί», δίνοντάς του συγκλονιστική μουσική διάσταση.

Με τη Θεσσαλονίκη συνδέεται επίσης μια άλλη πρωτοβουλία του Μίκη, η ίδρυση, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, της ελληνοτουρκικής επιτροπής φιλίας, με επικεφαλής τον ίδιο, και της τουρκοελληνικής με επικεφαλής τον Τούρκο αρχαιολόγο και πανεπιστημιακό καθηγητή, Εκρέμ Ακουργκάλ. Η ίδρυση των δυο επιτροπών ανακοινώθηκε στη Θεσσαλονίκη, παρουσία όλων των μελών τους. Οι επιτροπές εκείνες έχουν εδώ και καιρό αδρανήσει· παρόμοιες βέβαια επιτροπές δεν συστήνονται για να υποκαταστήσουν τις κυβερνήσεις αλλά για να ωθήσουν στον διάλογο μεταξύ των δυο πλευρών.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ ΠόΛΙΣ

γίνετε συνδρομητής/τρια για να λαμβάνετε τα 4 ετησίως τεύχη του περιοδικού

ΕΝΤΥΠΗ-ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Μίκης Θεοδωράκης
Ο Μίκης Θεοδωράκης στη Θεσσαλονίκη το 1975, με νεαρά στελέχη της Αριστεράς (Πέτρος Οικονόμου, Τάκης Κουλάνδρου, Μάκης Τρικούκης, Θεοτόκης Ζερβός) σε εκδήλωση της ΕΔΑ
Μίκης Θεοδωράκης
Στο νησάκι της Πρέσπας, ενόψει συναυλίας του Μίκη με την παρουσία των πρωθυπουργών Ελλάδας (Κώστας Σημίτης), Αλβανίας και Π.Γ.Δ.Μ.
Μίκης Θεοδωράκης
Ο Μίκης Θεοδωράκης στη 2η Εβδομάδα Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ταινία "Συνοικία το Όνειρο", 1961. Φωτογραφία Γιάννης Κυριακίδης (Από το βιβλίο "Γιάννης Κυριακίδης Ζωή Γεμάτη Εικόνες" Ερευνα-Επιμέλεια Κώστας Δ. Μπλιάτκας
Μίκης Θεοδωράκης
Ο Μίκης στην Κωνσταντινούπολη, στο πολιτιστικό κέντρο του Τούρκου βιομηχάνου Μ. Καβάλα (κατάγονταν από την πόλη της Καβάλας)
Μίκης Θεοδωράκης
Συνάντηση της ελληνικής και της τουρκικής Επιτροπής Φιλίας στη Θεσσαλονίκη το 1992.
Μίκης Θεοδωράκης
Στο σπίτι του Εκρέμ Ακουργκάλ, προέδρου της Τουρκικής Επιτροπής Ελληνοτουρκικής Φιλίας


ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ

Ιστορία, Γράμματα, Τέχνες, Ιδέες. Η «συνείδηση της πόλης»


MATAROA PROJECT

πλατφόρμα για τους καλλιτέχνες και τον σύγχρονο πολιτισμό στην Ελλάδα


ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

πρωτοβουλίες για τη δημόσια και πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης