ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Η λαϊκή, ως υπαίθρια αγορά με κυλιόμενη έδρα, διατηρεί τη δημοφιλία της σε όλη τη χώρα, και σε κάθε Δήμο της Θεσσαλονίκης χωριστά. Είτε απλώνεται ξεμουδιάζοντας σε προαστιακά ξέφωτα, είτε στριμώχνεται στριφογυρίζοντας σε άχαρα, συνοικιακά στενά, αποτελεί θορυβώδη όαση των αισθήσεων.: ο νευρώδης ρυθμός, το ανθρώπινο βουητό που υποδέχεται τον επισκέπτη από μακριά, τα υψηλόφωνα τραγουδιστά καλέσματα και πειράγματα των μικροπωλητών. Το μάτι εκτίθεται σε μια ευχάριστα επιθετική πολυχρωμία και αφθονία, ενώ η οσμή, η γεύση και η αφή εμπλέκονται επίσης κατά περίπτωση. Η σύγχρονη συλλογιστική, πέρα από την παράδοση που κρατά από τις ανοιχτές μεσαιωνικές πανηγύρεις και οθωμανικές αγορές, είναι ο πολίτης να βρίσκει ποικιλία αγαθών και (παλαιότερα ιδίως) καλύτερες τιμές, χάρη στην άμεση επαφή με τους παραγωγούς. Η παλιά λαϊκή του κάρου και της ανοιχτής καρότσας γέμιζε κυρίως το «καλάθι της νοικοκυράς». Σήμερα πλαισιώνεται πλέον με φτηνά είδη ιματισμού κάθε λογής, οικιακά, διακοσμητικά, αναμνηστικά, είδη κήπου. Η λαϊκή, όμως, εκτός από κινητή ζώνη λιανεμπορίου, συνιστά επίσης συμβολική αναδρομή σ’ ένα πρόσφατο όσο και απωθημένο αγροτικό παρελθόν, κοινωνικό τυπικό με μια κυκλικότητα σταθερή σε εβδομαδιαία όσο και εποχική βάση.

Οι φωτογραφίες του Αλέξανδρου Αβραμίδη από τη λαϊκή της Ξηροκρήνης και του Κωνσταντίνου Τσακαλίδη από τη Νικόπολη Σταυρούπολης προκλήθηκαν από ανάθεση του Θεσσαλονικέων Πόλις. Μας μεταφέρουν σε γειτονιές μη προνομιούχων, όπου ευδιάκριτη θέση έχουν εδώ και μερικές δεκαετίες ομογενείς και πολίτες βαλκανικών χωρών και πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, και οι οποίες έχουν χτυπηθεί από τα επάλληλα κύματα της οικονομικής και υγειονομικής κρίσης και από τη, σχεδόν προγραμματική, διεύρυνση της ανισότητας. Εκτός από την υποχρεωτική αραίωση των πάγκων για την αποφυγή διασποράς του ιού, με την οποία αραιώνει επίσης και η πανηγυρική ατμόσφαιρα της λαϊκής, οι φωτογράφοι είχαν επίσης να αντιμετωπίσουν την έντονη καχυποψία απέναντι στον φακό, τον οποίο αρκετοί εκλάμβαναν αυθαίρετα ως εισβολέα-τοποτηρητή της εφαρμογής των μέτρων. Η εστίαση των φωτογράφων ποικίλλει από τις λεπταίσθητες συνθέσεις των πάγκων και τα ασυνήθιστα προϊόντα, όπως τα γεωργιανά σουτζούκ-λουκούμ ή το τουρσί κουνουπίδι-παντζάρι, τις στιγμές της διαλογής και του διαλόγου, ως την ώρα που η πολύβουη αγορά, σαν καλοκουρδισμένη παράσταση, ξεκινά να αναδιπλώνεται, παραδίδοντας σταδιακά τη σκυτάλη στη Δημοτική Καθαριότητα και ακολούθως στη ράθυμη σιωπή. Οι λιγότερο προνομιούχοι ακόμη θα περάσουν αυτή την ώρα για να διεκδικήσουν μερίδιο σε ό,τι απέμεινε στον πάγκο ή ξέμεινε στην άκρη του πεζοδρομίου. Το κάτι, έστω λειψό, είναι άλλωστε καλύτερο από το καθόλου.
Οι φωτογραφίες μάς ξεναγούν βουβά και συνοπτικά στην παλλόμενη θεατρική σκηνή της καθημερινότητας, όπου όλοι αυτοσχεδιάζουν και παράλληλα είναι θεατές. Η λαϊκή τελικά δεν συνιστά μόνο εστία βιοπάλης και οικονομικών συναλλαγών. Περιέχει ακόμη ζωηρές ανταλλαγές, τη βραχεία συνεύρεση με την πλούσια ανθρωπογεωγραφία της ευρύτερης γειτονιάς, τη σύγχρονη λαϊκότητα σε κάθε της έκφανση, τη φαντασιακή ανασύσταση της χαμένης κοινότητας, η ανάγκη της οποίας καθίσταται πιο ζωτική σε καιρούς απομόνωσης. Ίσως γι’ αυτό η λαϊκή κατόρθωσε κάτι γλωσσικά σπάνιο: να ολισθήσει άτυπα και αποφασιστικά από επίθετο σε ουσιαστικό.

Φωτογραφίες

1. Η κυρία Κάλη από την Γεωργία κρατάει τα παραδοσιακά χειροποίητα Τσουρτσχέλα, γνωστά ως σουτζούκ-λουκούμ (Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Τσακαλίδης, λαϊκή Νικόπολης, Σταυρούπολης)
2. Kουνουπίδι με παντζάρι τουρσί (Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Τσακαλίδης, λαϊκή Νικόπολης, Σταυρούπολης)
3. Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Τσακαλίδης, λαϊκή Νικόπολης, Σταυρούπολης
4. ,5,6 ,7 και 8 Φωτογραφία: Αλέξανδρος Αβραμίδης, λαϊκή της Ξηροκρήνης.
9. Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Τσακαλίδης, λαϊκή Νικόπολης, Σταυρούπολης