ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

Μάιος του 2002. Είναι η τελευταία χρονιά που χρησιμοποιώ φιλμ. Στη μικρή μου Contax υπάρχει ως συνήθως ένα T-Max έτοιμο να καταγράψει, με πολύ μεγαλύτερη αυστηρότητα από ότι η μετέπειτα ανοικονόμητη συσσώρευση εικόνων της ψηφιακής εποχής, παν τι το ενδιαφέρον κινητοποιεί τα φωτογραφικά μου αντανακλαστικά. Η παραλία, προνόμιο δικό μου, προνόμιο και όλων, κατοίκων και επισκεπτών της Θεσσαλονίκης, καθημερινή μου διαδρομή. Πόσο φωτογραφημένη άραγε, μυριάδες κλικ καθημερινά αποτυπώνουν τη θάλασσα με μπουνάτσα ή με αντάρα, τα φορτηγά καράβια φουνταρισμένα αρόδο, τους αλήτες γλάρους σε άναρχη πτήση ή σε επιθαλάσσιο ραχάτι, τα δραματικά πορφυρά ηλιοβασιλέμματα, την κορυφογραμμή του Όλυμπου, της Όσσας, ακόμη και του Πήλιου πιο βαθειά όταν ξελαμπικάρει η ατμόσφαιρα μετά από βροχή κι αέρα, την ίδια την προκυμαία έρημη από κόσμο είτε μυρμηγκιασμένη. Σουβενίρ από παρέες, κακότεχνα κοντρ-ζουρ στη δύση, καταιγισμός πλέον από σέλφι μ’ εκείνο το μακρύ ματσούκι στην άκρη του κινητού, το λιμάνι απ’ τη μια, o Πύργος απ’ την άλλη στους εγγύς ορίζοντες, οι καμάρες της Αριστοτέλους, τοπόσημο συντεταγμένων της εκάστοτε λήψης.

Διασχίζω την πλατεία επιστρέφοντας από το γραφείο. Βουλιάζω σε μια λαοθάλασσα που έχει καταλάβει όλα τα καφενεία, όλα τα παρτέρια, όλα τα παγκάκια. Πρόσωπα συνοφρυωμένα, σκαιές συμπεριφορές, συνθήματα απειλητικά, φωνές βραχνές, χειρονομίες αλλόφρονες. Ο λαός θέλει το δελτίο ταυτότητάς του να αναγράφει το προσωπικό του θρήσκευμα. Αρνείται την κατάργηση της διάκρισης. Διασχίζω μετά δυσκολίας, συνωθούμαι, διαποτίζομαι από το κλίμα της δυσαρέσκειας, αποτυπώνω σχεδόν κλεφτά φιγούρες και πρόσωπα, βλέμματα και στάσεις, φυσιογνωμίες και ενδυματολογίες. Μαζί, συνειδητοποιώ διαφορές. Τις διαφορές μαζί μου. Λεπτές; Οπωσδήποτε, σε κάποιο βαθμό λεπτές.Ίσως όμως όχι και τόσο. Αν μισοκλείσεις τα μάτια, πάρεις κάποιαν απόσταση, θολώσεις εκουσίως την όραση, χαμηλώσεις την ένταση, οι μάζες, οι αποχρώσεις, οι τονικότητες γίνονται πιο ευδιάκριτες. Διαφορές. Συνειδητοποιώ πως δεν ανήκω εδώ. Και όχι μόνο γιατί εμένα δεν με νοιάζει καθόλου να αναγράφεται το θρήσκευμα στη δική μου ταυτότητα. Αλλά και γιατί δεν είμαι ομόλογος σε εμφάνιση. Διαφορά στην εμφάνιση. Ρατσισμός; Αμήχανα και απορημένα αφήνω το ερώτημα να αιωρείται, ντρέπομαι ίσως και λίγο, αναβάλεται η θεώρησή του για στιγμές ενισχυμένης νηφαλιότητας. Αρκούμαι στην επιβεβαίωση του ότι εμένα δεν με νοιάζει η αναγραφή του θρησκεύματος στην ταυτότητα πολύ απλά διότι δεν έχω θρήσκευμα.

Και συνεχίζω με ένα αίσθημα οίκτου για όσους έχουν. Απεμπλέκομαι σταδιακά απ’ την κοσμούρα της πλατείας, τα βήματά μου πάνε στην παραλία, αραιότεροι οι διαδηλωτές, ανύπαρκτα τα τροχοφόρα, σποραδική η οχλοβοή, μια κόπωση απλώνεται στους περιφερειακούς της στράτευσης. Απομεσήμερο του Μάη. Μπαϊλντισμένες οι τρεις ζηλώτριες της Ορθοδοξίας βρίσκουν μοναδικό αποκούμπι στις μαντεμένιες κορίνες του πεζοδρομίου, πρόσφατο τότε απόκτημα αστικού εξοπλισμού, να ξαποστάσουν λίγο, να πάρουν μιαν ανάσα, στιγμές χαλάρωσης εκτός ελέγχου, πριν το παράγγελμα τις ξανασαλαγήσει στο μπουλούκι, πριν πάρουν ξανά τον ίσιο δρόμο, της ορθής επιλογής, της δόξας της ορθής. Φόντο τους στο πρώτο πλάνο, μπαϊλντισμένο κι αυτό, το τηλεοπτικό συνεργείο, στο μακρυνό τα βαπόρια, ο ορίζοντας. Τις λυπάμαι. Δεν καταφέρνει η “διαφορά” να μου εμπνεύσει καταφρόνια. Κι αυτός ο οίκτος είναι που συντάσσεται με τη συναίσθηση της “διαφοράς”, την κάνει βουνό. Ρατσισμός; Στρέφω το βλέμμα, αποστρέφω τη σκέψη, αποδρώ.

Κι άλλες φορές πριν, κι άλλες μετά τράβηξα φωτογραφίες στην παραλία. Έτσι και τον Σεπτέμβριο του ’17. Ατμόσφαιρα κρύσταλλο. Βαθυγάλαζος ο Θερμαϊκός, μόλις ρυτιδιασμένος από την αύρα της εποχής, φόντο αντίθεσης στο κίτρινο του φρεσκοχρωματισμένου κιγκλιδώματος, στο κέντρο δεσπόζει η ανάκλαση του πρωινού φωτός στις παρειές των κοντέινερς στο φορτηγό. Αραχτό στο κρηπίδωμα νεαρό ζεύγος γεύεται εδώ και τώρα το προνόμιο να ατενίζει απέναντι το μυθικό βουνό. Ο όγκος του Όλυμπου διαγράφεται κυανόχρους, στιβαρός, αμετακίνητος, αδιαπραγμάτευτος, παντοτινός, προαιώνιος, αιώνιος. Λευκός στις κορυφές του. Πάντα.

Εστιάζω διαπεραστικά. Επίμονα. Παρατεταμένα. Ανιχνεύω στην αρχή, διακρίνω στη συνέχεια. Θολά πρώτα, καθαρότερα τώρα. Αναγνωρίζω. Η γνωστή παρέα. Ζευς, Αθηνά, Ήφαιστος, πιο πέρα η Ήρα με τον Ερμή, ο Άρης με την Αφροδίτη, Δήμητρα, Άρτεμις επίσης. Λείπουν δυο τρεις, δεν θα’ ναι μακρυά. Ουζάκι  κιόλας στη λιακάδα οι παρόντες, γέλια, χωρατά, πειράγματα. Και πιο πολύ η φωνή του Δία: «Για θυμηθείτε ρε κι εκείνα τα κορόιδα, πριν χρόνια, εκεί απέναντι που φωνασκούσανε για μιαν ιστορία με το θρήσκευμα στις ταυτότητες, ω ρε γέλιο! Ποιο θρήσκευμα ρε losers, ξυπνήστε, καιρός να το πάρετε το χαμπάρι !».