FRAGMENTA #73

Ο Χριστιανόπουλος και ο Αλέξανδρος Σεβήρος

του Γιώργου Κορδομενίδη

Το 1982 ο Ντίνος Χριστιανόπουλος επέλεξε το χάλκινο γλυπτό κεφάλι του Αλέξανδρου Σεβήρου για να κοσμήσει το εξώφυλλο του ανατύπου Τα μουσεία της Θεσσαλονίκης με την εργασία μου για το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και για το Λαογραφικό-Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας, η οποία ήδη είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό Διαγώνιος, που εξέδιδε ο Χριστιανόπουλος (τχ. 11, Μάιος-Αύγουστος 1982).

Ο Αλέξανδρος Σεβήρος (Marcus Aurelius Severus Alexander, 1 Οκτωβρίου 208-19 Μαρτίου 235), υπήρξε Ρωμαίος αυτοκράτορας (222-235), ο τελευταίος της δυναστείας των Σεβήρων· ανέλαβε τη βασιλεία σε ηλικία 14 ετών, και γι’ αυτό την πραγματική εξουσία την ασκούσαν πρώτα η γιαγιά του Ιουλία Μαίσα και αργότερα η μητέρα του Ιουλία Αβίτα Μαμαία, μαζί με ένα συμβούλιο αντιβασιλείας που το αποτελούσαν 16 συγκλητικοί. Το 235, μετά από αλλεπάλληλες ήττες, δολοφονήθηκε στη Γερμανία από άνδρες του στρατού του.

Αυτό το αριστουργηματικό και ιδιαίτερα εντυπωσιακό γλυπτό, φτιαγμένο από άγνωστο καλλιτέχνη, βρέθηκε το 1965 στα Ρυάκια Πιερίας κατά τη διάρκεια αγροτικών εργασιών και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Δίου. Αντιγράφω την περιγραφή του από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού (http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=8168): «Ο Αλέξανδρος εικονίζεται με κοντά κομμένα μαλλιά, που ακολουθούν την καμπυλότητα του κρανίου, χαρακτηριστική μόδα της όψιμης εποχής των Σεβήρων. Έχει κουρεμένη γενειάδα και μικρά μάτια, ενώ έμφαση δίνεται στα πλούσια φρύδια και στην αντίθεσή τους με την εξαιρετικά λεία επιδερμίδα. Το βλέμμα του κατευθύνεται προς τα πλάγια, και η έκφρασή του δείχνει άνθρωπο ιδιαίτερα ευγενικό [που αγαπούσε, λένε, να διαβάζει την Πολιτεία του Πλάτωνα και που αισθάνθηκε την πνοή των νέων θρησκευτικών ρευμάτων της Ανατολής]. Ο κύκλος της ίριδας των ματιών αποδίδεται με εγχάραξη και οι κόρες με σχετικά βαθιές οπές. Όλα τα χαρακτηριστικά του προσώπου αφήνουν να διακριθεί το νεαρό της ηλικίας του αυτοκράτορα […]».

Μερικά χρόνια αργότερα, ο Χριστιανόπουλος μού εμπιστεύτηκε ένα χειρόγραφο με το ποίημά του «Αλέξανδρος Σεβήρος», το οποίο δημοσιεύτηκε στο  περιοδικό Εντευκτήριο (τχ. 82, 2008).

Για την ιστορία: Ένα γύψινο αντίγραφο της κεφαλής του Αλέξανδρου Σεβήρου κοσμεί από χρόνια το σπίτι μου, δώρο καλού φίλου.

[ Ευχαριστώ για τις χρήσιμες πληροφορίες τον αρχαιολόγο και ποιητή Τάκη Γραμμένο, καθώς και τον προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας Τάκη Γκατζέλη. ]